عوامل مؤثر بر چالش تامین ارز و نهاده خوراک طیور
گرچه دولت در تلاش است تا قیمت تمام شده کالاهای واسطه ای و نهایی تولید غذای اصلی از جمله گوشت مرغ را پایین نگه دارد. اما از یکسو دولت تحت تاثیر تحریمهای بین المللی و موانع صادرات کالا با کاهش درآمد داخلی و از سوی دیگر برای نقل و انتقال ارزهای حاصل از صادرات نفت و کالا -که علی رغم شرایط موجود صورت گرفته – به داخل با چالشهایی مواجه است. این عامل برونزا خارج از کنترل صنعت مرغ گوشتی و بخش کشاورزی بوده است ، اما بنظر میرسد بتوان راههایی برای کاهش آثار این فشارها را دنبال نمود. بنا به فضای حادث شده برای صنعت مرغ گوشتی طی کارگاه برگزار شده (پیوست1 و 2و 3) ، موارد ذیل (شکل 18) توسط شرکت کنندگان مورد توجه قرارگرفت و پیشنهاداتی ارایه شد. نتایج کارگاه ها نشان داد که در خصوص هر یک از حلقه ها دیدگاه های بعضاً مشابه و بعضاً متفاوتی در خصوص چالشها و راهکارها وجود دارد که باید در فرصتی مبسوطتر مورد مطالعه قرارگیرند.
بر اساس پیمایش پرسشنامه ای برای ارزیابی مهمترین چالشهای تأمین ارز و نهاده های خوراک طیور (پیوست4) نظرات 7 نفر از اعضای خبره با سابقه آشنایی متوسط بالای 25 سال در حوزه واردات و تأمین خوراک و پرورش طیور که در کارگاهها و وبینارهای مطالعه شرکت داشته اند جمع آوری شده است جدول (7). براین اساس دیگر عوامل محیط بین المللی و داخلی که قبلاً مورد شناسایی قرارگرفته و تأثیر آنها قابل توجه تلقی می شده است مورد توجه قرارگرفته و در قالب پرسشنامه مورد ارزیابی و اولویت بندی قرارگرفتند. امتیاز داده شده از 1 الی 5 و بنا به مهمتر بودن نسبی عوامل معرفی شده صورت گرفته است.
بنا به نتایج مطالعه تا این مرحله، بخشی نگری و پراکندگی تصمیم گیری و برنامه ریزی در سطح نهادهای حاکمیتی (A10 با امتیاز 4.7 ) و تصمیمات مقطعی غیرشفاف در زمینه تخصیص ارز، صدور تأییدیه ثبت سفارش و عدم شفافیت در اطلاعات و نا اطمینانی در وجود ارز کافی دولت برای واردات نهاده ها ( A4 با امتیاز 4.7 ) و A5 ضعف نظارت و هماهنگی دستگاههای حاکمیتی و تأخیر در تصمیم گیری در باره میزان و زمان تأمین و تخصیص و توزیع ارز میان وزارت صمت و وزارت جهادکشاورزی و بانک مرکزی ( A5 با امتیاز 4.4 ) به عنوان عوامل محیط ملی که بخشی از آن در بخش کشاورزی و بخشی در بیرون از آن شکل گرفته اند ؛ بیشترین سهم را در چالشهای مؤثر بر کاهش بهره وری و پایداری صنعت مرغ گوشتی مرتبط با تأمین ارز و نهاده های خوراک طیور شناخته شده اند.
دیده می شود که عامل A1 ، شدت یافتن تحریم در مبادله کالا و ارز از سوی نظام استکبار و افزایش نرخ ارز و افزایش مشکل واردات خوراک طیور (با امتیاز 4.1) و به عنوان عامل فراملی همپای عامل A11 ضعف رأی نهاد تصمیم گیرنده اصلی تولید گوشت مرغ (وزارت جهادکشاورزی) در ستاد تنظیم بازار (با امتیار 4.1) به عنوان عامل ملی ، در آسیب زدن به بهره وری تولید مرغ گوشتی مؤثر شناخته می شود.
گرچه دولت در تلاش است تا قیمت تمام شده کالاهای واسطه ای و نهایی تولید غذای اصلی از جمله گوشت مرغ را پایین نگه دارد. اما از یکسو دولت تحت تاثیر تحریمهای بین المللی و موانع صادرات کالا با کاهش درآمد داخلی و از سوی دیگر برای نقل و انتقال ارزهای حاصل از صادرات نفت و کالا -که علی رغم شرایط موجود صورت گرفته – به داخل با چالشهایی مواجه است. این عامل برونزا خارج از کنترل صنعت مرغ گوشتی و بخش کشاورزی بوده است ، اما بنظر میرسد بتوان راههایی برای کاهش آثار این فشارها را دنبال نمود. بنا به فضای حادث شده برای صنعت مرغ گوشتی طی کارگاه برگزار شده (پیوست1 و 2و 3) ، موارد ذیل (شکل 18) توسط شرکت کنندگان مورد توجه قرارگرفت و پیشنهاداتی ارایه شد. نتایج کارگاه ها نشان داد که در خصوص هر یک از حلقه ها دیدگاه های بعضاً مشابه و بعضاً متفاوتی در خصوص چالشها و راهکارها وجود دارد که باید در فرصتی مبسوطتر مورد مطالعه قرارگیرند.
شکل (18) نموداری از حلقه های مرتبط و مؤثر بر تأمین نهاده های خوراک طیور (یافته پژوهش)
بر اساس پیمایش پرسشنامه ای برای ارزیابی مهمترین چالشهای تأمین ارز و نهاده های خوراک طیور (پیوست4) نظرات 7 نفر از اعضای خبره با سابقه آشنایی متوسط بالای 25 سال در حوزه واردات و تأمین خوراک و پرورش طیور که در کارگاهها و وبینارهای مطالعه شرکت داشته اند جمع آوری شده است جدول (7). براین اساس دیگر عوامل محیط بین المللی و داخلی که قبلاً مورد شناسایی قرارگرفته و تأثیر آنها قابل توجه تلقی می شده است مورد توجه قرارگرفته و در قالب پرسشنامه مورد ارزیابی و اولویت بندی قرارگرفتند. امتیاز داده شده از 1 الی 5 و بنا به مهمتر بودن نسبی عوامل معرفی شده صورت گرفته است.
بنا به نتایج مطالعه تا این مرحله، بخشی نگری و پراکندگی تصمیم گیری و برنامه ریزی در سطح نهادهای حاکمیتی (A10 با امتیاز 4.7 ) و تصمیمات مقطعی غیرشفاف در زمینه تخصیص ارز، صدور تأییدیه ثبت سفارش و عدم شفافیت در اطلاعات و نا اطمینانی در وجود ارز کافی دولت برای واردات نهاده ها ( A4 با امتیاز 4.7 ) و A5 ضعف نظارت و هماهنگی دستگاههای حاکمیتی و تأخیر در تصمیم گیری در باره میزان و زمان تأمین و تخصیص و توزیع ارز میان وزارت صمت و وزارت جهادکشاورزی و بانک مرکزی ( A5 با امتیاز 4.4 ) به عنوان عوامل محیط ملی که بخشی از آن در بخش کشاورزی و بخشی در بیرون از آن شکل گرفته اند ؛ بیشترین سهم را در چالشهای مؤثر بر کاهش بهره وری و پایداری صنعت مرغ گوشتی مرتبط با تأمین ارز و نهاده های خوراک طیور شناخته شده اند.
جدول (7) رتبه بندی عوامل مؤثر بر با تأمین مناسب و پایدار ارز و نهاده های خوراک طیور (یافته پژوهش)
| عوامل مؤثر بر کاهش بهره وری و پایداری صنعت مرغ گوشتی مرتبط با تأمین ارز و نهاده های خوراک طیور | متوسط امتیاز |
|---|---|
| A10 بخشی نگری و پراکندگی تصمیم گیری و برنامه ریزی در سطح نهادهای حاکمیتی | 4.7 |
| A4 تصمیمات مقطعی غیرشفاف در زمینه تخصیص ارز، صدور تأییدیه ثبت سفارش و عدم شفافیت در اطلاعات و نا اطمینانی در وجود ارز کافی دولت برای واردات نهاده ها | 4.7 |
| A5 ضعف نظارت و هماهنگی دستگاههای حاکمیتی و تأخیر در تصمیم گیری در باره میزان و زمان تأمین و تخصیص و توزیع ارز میان وزارت صمت و وزارت جهادکشاورزی و بانک مرکزی | 4.4 |
| A11 ضعف رأی نهاد تصمیم گیرنده اصلی تولید گوشت مرغ (وزارت جهادکشاورزی) در ستاد تنظیم بازار | 4.1 |
| A1 شدت یافتن تحریم در مبادله کالا و ارز از سوی نظام استکبار و افزایش نرخ ارز و افزایش مشکل واردات خوراک طیور | 4.1 |
| A2 کاهش درآمد دولت به دلیل توجه حداکثری به گشایش سیاسی توسط آمریکا و اروپا | 3.7 |
| A8 افزایش قیمت نهاده های تحویلی به کشور به دلیل وقوع تأخیرهای مبادلاتی کالا و ارز | 3.7 |
| A9 ضعف اساسی دولت در اجرای ماده 6 قانون بهره وری بخش کشاورزی در توانمندسازی تشکلهای صنعت طیور در جهت تأمین نهاده ها | 3.6 |
| A7 تمایل شرکتهای بزرگ صادرکننده نهاده ها برای همکاری با افراد دارای سابقه قابل قبول تجاری | 3.3 |
| A6 ضعف تمایل شرکتهای بزرگ صادرکننده نهاده ها برای همکاری با دولت | 3.0 |
| A3 ضعف تحرک دیپلماسی اقتصادی دولت در جهت شناسایی و بهره برداری از فرصتهای مبادله ارز و نهاده های خوراک طیور (از جمله در کشت فراسرزمینی) | 2.9 |
دیده می شود که عامل A1 ، شدت یافتن تحریم در مبادله کالا و ارز از سوی نظام استکبار و افزایش نرخ ارز و افزایش مشکل واردات خوراک طیور (با امتیاز 4.1) و به عنوان عامل فراملی همپای عامل A11 ضعف رأی نهاد تصمیم گیرنده اصلی تولید گوشت مرغ (وزارت جهادکشاورزی) در ستاد تنظیم بازار (با امتیار 4.1) به عنوان عامل ملی ، در آسیب زدن به بهره وری تولید مرغ گوشتی مؤثر شناخته می شود.