مرحله سوم مطالعه اجتماعی - فرآیند تدوین راهبرد- کارگاه حضوری اول 2 خرداد1402
رسیدن به زنجیره ارزش تولید گوشت مرغ یکی از ضرورتهای جدی کشور های پیشرو تلقی می شود. بنا به واقعیتهای موجود، روند تولید گوشت مرغ از سویه آرین با فراز و فرودهایی مواجه گردیده، تا اینکه در سال ۱۳۹۸ سهم آن به حداقل می رسد. علیرغم اینکه در این سال نیز حرکتی در جهت احیای لاین آرین آغاز گردید اما همچنان این موضوع با چالشهایی دست به گریبان است. در حال حاضر بنا به درخواست معاونت محترم امور دام وزارت جهاد کشاورزی ، تلاش داریم به تدوین برنامه راهبردی تولید گوشت مرغ از سویه آرین پرداخته و الزامات و اقتضائات رسیدن به پایداری در تولید گوشت مرغ از سوی آرین را احصاء و ارایه نماییم. لذا در این مطالعه تلاش میکنیم تا از طریق و بررسی تجارب کشورهای پیشرو و شبکه سازی با ذینفعان و فعالان صنعت مرغ گوشتی خلأهای قبلی را پوشش داده و براساس مدلهای روز تدوین راهبرد به این امر مهم بپردازیم.
نتایج کارگاه اول
بنا به تفاوت دیدگاه صاحب نظران تلاش شد تا با دریافت نظرات آنها درباره موافقت یا مخالفت با تولید گوشت مرغ از سویه آرین و دلایل در قالب پرسشنامه و دسته بندی و بازخورد مجدد آنها اقدام شود تا بتوانیم بنا به همپوشانی مطالب و یا افتراق آنها در موضوعات و محورهای مشخص، آن ها را دسته بندی کرده و در نشست حضوری روی موارد کمتر توافق شده بحث بیشتری برای حصول توافق انجام شود. در این کارگاه اولویت ارایه مطلب به اعضایی داده شد که قبلاً اعلام آمادگی نمودند. لذا تلاش می شود که مسیر گفتگوهای کارگاه در سه محور انجام شود:
1- چالشها و ضعفهای استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین
2- قوتها و دلایل استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین
3- راهکارهای برون رفت از وضعیت کنونی
سید مصطفی سید مصطفوی:
• لاین وارداتی اولیه گوشتی هووبارد که بعدها آرین نامیده شد در همان مقطع وارد کردن به کشور جزو محصولات درجه ۳ محسوب می شد. اما در آن مقطع که جنگ بود و برای کشور یک موهبتی تلقی می شد تا نیاز به واردات مرغ مادر برطرف شود. بررسی که در آن مقطع انجام شد این بود که سویه هوبارد ۷۵ درصد بازار جهان را در اختیار دارد ولی سویه راس با تمام عظمتش شاید به ۴۵ درصد سهم بازار دنیا هم نمیرسید لذا طبیعی بود که مرغداران سابقه‌دار بخواهند واردات مرغ مادر را از نژاد هوبارد تامین کنند و لذا اینکه سویه فوق حداکثر بازار را به خود اختصاص دهد قابل پذیرش می نمود. در همان مقطع در سندیکای تولیدکنندگان جوجه یکروزه که بعدها به انجمن جوجه یکروزه تغییر نام یافت جلسه ای تشکیل شد و عنوان شد که دولت تلاش دارد تا ۵۰ درصد واردات اجداد را از طریق بخش خصوصی و ۵۰ درصد را بخش دولتی انجام دهد. اما در همان مقطع که آقای مهندس حربی از طرف وزارت کشاورزی وقت موضوع را پیگیری می‌کرد، یک دفعه عنوان شد که دولت قصد دارد تمام واردات را ، خود بعهده بگیرد. لذا شما نتیجه بگیرید که دولت هرگز تمایلی برای گوش کردن توصیه و ورود بخش خصوصی در مناسبات برنامه ریزی و اجرایی صنعت نداشته و ندارد.
• در بدو امر گفتیم که نمی توان آرین را با راس مقایسه کنیم. ما در سطح بازار دنیا یک برویلر (مرغ سایز کوچک) داریم و یک روستر (مرغ سایز بزرگ). در حالی که بازار جهانی مرغ گوشتی به سمت تولید و مصرف مرغ سنگین و با گوشت سینه بیشتر (روستر) تمایل یافته ؛ مرغ گوشتی نژاد هایبرو که جزو مرغ های کوچک محسوب می شد، همان زمان به عنوان برویلر یا نیمچه گوشتی با وزن یک کیلو و ۴۰۰ گرم تلقی می گردید و حداکثر ۲۰ درصد سهم صادرات جهانی را به عهده داشت ولی الان بازار جهانی خود را از دست داده و اگر از مرغداران اروپایی بپرسی خبری از آن ندارند. الان ذائقه مصرف جهانی گوشت به سمت روستر میل پیدا کرده است که در آن افزایش گوشت سینه مرغ در اولویت هست.
• گرچه روی گله های اجدادی وارداتی اصلاحاتی هم انجام شده اما تا الان نتوانسته مطلوبیتی همپای نژاد راس را به دست آورد.
• آرین را برای تولید مرغ سایز معرفی کرده اند اما من از طرق مختلف پیگیری کردم ولی تعریف و معیار دقیقی برای مرغ سایز اعلام نشده است.
• این سویه به صنعت تحمیل شده است اما هیچ شخصیت حقوقی در وزارت جهاد کشاورزی و بیرون از آن پاسخگوی این نشد که چرا یک دفعه واردات اجداد به سمت هایبرو شیفت پیدا کرد و سایر نژاد ها محدود شدند که البته عموماً این موضوع را به کمیته امنیت غذایی در شورای عالی امنیت ملی حواله می دادند.
• از یکسو آقای اسکندری از سازمان اقتصادی کوثر اعلام کرد که سویه آمین400 و کوثر۷ داریم و به زودی به بازار عرضه خواهیم کرد. در آن مقطع آقای ساداتی نژاد که مسئول کمیسیون کشاورزی مجلس بودند اعلام کرد که آمریکا ما را تحریم کرده اما چون ما لاین آرین را فعال کردیم تحریم برطرف شد. در حالیکه این موضوع به دولت آمریکا ارتباطی نداشت. سویه راس مربوط به شرکت آویاژن هست که همزمان چند لاین مطرح دنیا را نیز در اختیار دارد و مدیر آن یک آلمانی است اصولاً آمریکا در حوزه فعالیت بخش خصوصی دخالت نمی‌کند الا در بخش دولتی اقدام به تحریم نموده است.
• کل واردات ما برای ۲۶۰ هزار قطعه خط D بین ۱۰ الی ۱۵ میلیون دلار بود همان موقع فرهنگستان علوم جلسه گذاشت و کمیته راهبردی مجمع تشخیص مصلحت و دیگر ارگان هایی که اتباط آنها به این موضوع هم زیاد واضح نبود جلساتی گذاشتند و ما در آنها مطرح می‌کردیم که اگر از سویه آرین استفاده شود بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار هزینه اضافی به کشور تحمیل میشود امروز اگر ۱۰۰ درصد تولید ما از آرین باشد این هزینه اضافی به ۲ میلیارد دلار بالغ خواهد شد.
• ۳۰ سال است که پروژه تحقیقاتی آرین در خواب بوده بعد یک دفعه فعال شده و همه از آن تعریف می کنند ؛ حاصل این شده است که آمارها نامطمئن شده، تولید یک مقطعی کم، یک مقطعی زیاد و مشکلات مدیریت صنعت طیور فراگیر شده است. یکی از دلایل این وضعیت این است که حاکمان دولتی در صنعت طیور تمایل ندارند از بخش خصوصی حرف بشنوند.
• نتیجه اینکه یک گله اجداد از ۳ گله ای که خریداری شده بود وارد شد در نتیجه ما فقط خطوط AA ، BB، CC و DD داریم و اینها دارند خودشان را تولید می کنند و چیز دیگری نداریم برای تغییر نژاد مرغ آرین که به این سویه بزنیم تا امکان اصلاح گوشت، استخوان، و .. و اصلاح ویژگی ها و اصلاح لاشه صورت نمی گیرد امکان به گزینی وجود ندارد. در مقطعی آقای امام جمعه آقای ترشیزی خیلی زحمت کشیدند که این سویه را اصلاح کنند اما علیرغم زحمات آنها اتفاق مهمی نیفتاده است.
• در حال حاضر موسسه پیترسن در آمریکا هست که می‌توانند با تغییر ژنتیکی ویژگیهای مورد دلخواه مشتری را در مرغ گوشتی ایجاد و تحویل دهند. در کل ایران فقط یک موسسه سهند وابسته به وزارت دفاع وجود دارد که با امکانات ژنتیک مولکولی می تواند ما را به سمت اصلاح ببرد گرچه از آن استفاده نشده است.
• در حال حاضر به نظر می رسد شما به عنوان نماینده حاکمیت حرف ما را نمی شنوید. این جلسات مسیر خود را می رود و تصمیم گیری های مدیریت کلان متناسب برخی دیگر از مصالح غیر فنی و اقتصادی مسیر خود را می رود. به نظر می رسد اقدامات اخیر هم مقدمه ای باشد برای افزایش واردات گوشت مرغ.
مسعود افتخاری ممقانی
• نژاد آرین از ابتدا یک سویه‌ی ملی نبوده بلکه در سال ۱۳۷۱ از شرکت هایبروی هلند خریداری گردیده که در همان زمان هم به جای ۱۶ خط اصلی چهار خط تحویل شد که با هم خونی مجبور به تجدید نسل گردید.
• طی سه دهه گذشته هیچ کار ژنتیکی و اصلاحی مثبت که نمود عملی داشته باشد روی این سویه انجام نشده است. عملکرد گله های اجداد و مادر نه تنها بهبودی نداشته بلکه کاهش هم داشته است. میانگین سرانه تولید خط D اجداد آرین با تحقیق و تفحص از چند شرکت معتبر ، حداکثر ۲۵ قطعه می باشد که در مقایسه با راس حداقل ۵۵ و پلاس حداقل ۵۸ قطعه، یک رقم ناچیزی است.
• بنا به شرایط گذشته تا کنون میانگین سرانه تولید گله مادر در آرین فراتر از ۱۳۰ قطعه جوجه به دست نیامده است این عدد در نژاد راس به صورت میانگین ۱۵۵ و به صورت رکوردی حداقل ۱۷۶ می باشد عملکرد نژاد کاب در حالت حداکثری ۱۴۷ و در پلاس همانند راس می باشد. راس فعلی به علت دستکاریهای اجدادی عملکردی پایین تر نسبت به گله های خالص دارد.
• عملکرد گله های گوشتی آرین در اوزان بالای ۲۳۰۰ گرم ، فاجعه است. ضریب تبدیل مطلوب نژاد آرین در وزن ۱۸۰۰ گرم، عدد میانگین 1.7 و 1.8 را نشان می دهد که برای هر نژاد خارجی خالص عدد قطعاً زیر 1.4 است.
• در وزن ۲۳۰۰ گرم این ضریب عددی بین 1/9 تا 2/05 را شامل می شود و در وزن ۲۵۰۰ گرم به بالاحداقل اختلاف ضریب تبدیل 0/5 است.
• افت لاشه آرین در هر شکل حداقل 0/4 بالاتر از سایر نژادهاست.
• بسته به وزن کشتار نسبت فیله یا گوشت بی خس آرین ۱۲ الی ۱۵ درصد کمتر از سایر نژاد هاست.
• حساسیت نژادی آرین به اسیت هم به طور چشمگیری نسبت به سایر نژاد ها بالاتر است.
• طبق برخی محاسبات میدانی هر کیلو گوشت بیخس آرین ۹۵ سنت گران تر از سایر نژادهاست.
• بنا به اطلاعات تجربی در سال 1373 ، از مزرعه های مرغ مادر آرین، آمار 115- 111 قطعه جوجه از مرغ مادر بدست آمد و حداکثر 122 را تجربه نکرده اما در سال 1378 ، از مزرعه مرغ مادر راس 208 ، آمار تا 175 136 قطعه هم گزارش شد.
اطلاعات چند نوبت جوجه ریزی آرین در سال 1400 :
اطلاعات چند نوبت جوجه ریزی آرین در سال 1401 :
• روش های گذشته تا کنون برای نگهداشت لاین آرین و اجبار جوجه ریزی آرین در مرغداریها باعث مشکل عدم شفافیت، رانت خواری و فرصت سوزی برای صنعت مرغ گوشتی شده است.
• برزیل با حجم تولید گوشت مرغ 10 برابری و ترکیه با حجم برابر با کشور ما لاین داخلی ندارند چرا باید این حجم از هزینه مستقیم و غیرمستقیم به صنعت وارد شود؟
پورسمر:
• در مورد کیفیت محصول گوشت آرین تا کنون چند بررسی RST توسط شرکتها و نهادها انجام شده و در آنها اقدام به مقایسه کیفیت لاشه مرغ گوشتی از جهت حجم گوشت سینه، میزان استخوان و ضریب تبدیل بین نژادهای راس، کاپ و آرین انجام داده‌اند.
• در حالی که هزینه واردات ۱۶۰ هزار قطعه اجداد گوشتی برای کشور در سال ، حدود 250 هزار دلار می باشد آیا به صلاح است برای خودداری از این هزینه بیش از یک میلیارد دلار هزینه برای خوراک طیور آرین داشته باشیم؟
• من منکر اهمیت داشتن فناوری لاین در کشور نیستم اما وضعیت موجود به هیچ وجه رضایت بخش نیست اگر بناست تولید گوشت مرغ از آرین استمرار یابد، نباید به این معنی باشد که گوشت تولیدی ۱۵ درصد برای کشور گرانتر تمام شود. آنچه الان وجود دارد ضعفهای جدی است که موجب شده تا مرغداران از پذیرش آن خودداری نموده و در این مسیر با رانتها و ظاهرسازیها و برهم خوردن آمار واقعی تولید جوجه و مرغ گوشتی مواجه شویم.
• تاکنون ما مشکلی برای واردات گله اجداد خارجی و با کیفیت بالاتر و به دلیل تحریم آمریکا نداشته ایم. حتی این عبارت که بنیاد شهید را تحریم کرده باشند درست نیست. بنیاد شهید متولی دو شرکت زربال (گوشتی) و مرغک (تخمگذار) است که بصورت مستقیم و مستمر برای واردات نژاد راس گوشتی و نژاد های¬لاین تخمگذار که ۴۰ درصد مرغ تخمگذار کشور را تأمین کرده است. چطور ممکن است تحریم فقط در مورد شرکت زربال مطرح شده باشد. چرا تحریم برای شرکت مرغک مطرح نشده است. آنچه در سال ۹۸ اتفاق افتاد این بود که بنیاد شهید در خصوص مسائل ارزی چهار ماه «افک» را دیر تمدید کرد و به همین دلیل واردات با تاخیر انجام شد. اما به محض اینکه افک تمدید شد اولین گله راس وارد کشور شد. این موضوع ارتباطی به تحریم جوجه یا گله اجداد مرغ گوشتی راس نداشته است.
• در ابتدای کار ما 4 خط هایبرو دریافت کردیم و بنا بود چهار خط لاین دیگر هم دریافت کنیم اما آقای مهندس حسینی ممانعت نمودند که اگر وارد می شد امکان بازتولید و باز اصلاح آن وجود می داشت. در مجموع بناست به دلایلی لاین داخلی داشته باشیم نباید وقت را تلف کنیم بلکه باید برای احیا و ارتقای کیفیت تولید مرغ از سویه داخلی برنامه ریزی جدی داشته باشیم. به طور مثال میتوان از گله‌های اجداد وارد شده به کشور در نژادهای کاپ راس و هوبارد، انتخاب ژنتیکی نمود و آن را دستمایه اصلاح ژنتیکی خط داخلی قرارداد.
حمید فاضلی :
سؤال مهمی که باید ابتدا پرسیده می شد این بود که آیا فراتر از بحثهای کارشناسی فنی و اقتصادی، الزامی برای استمرار تولید گوشت مرغ از آرین وجود دارد یا خیر؟ اگر الزام وجود داشته باشد که دیگر زیاد نباید دنبال اما و اگر آرین باشیم، اما اگر الزامی وجود ندارد فضای بحث کارشناسی در این باره باز می شود.
مجتبی پالوج:
آنچه مهم است این مطلب است که کشور باید زنجیره کامل و بومی شده ای از لاین گوشتی را برای ارتقای ظرفیتهای بومی دانش و فناوری در جهت امنیت غذایی داشته باشد. آرین یکی از لاین های مطرحی است که بومی شده است. مجموع بحثهای کارشناسی به ما کمک می کند که دنبال شناخت ضعفهای آرین و ترمیم آن باشیم، اگر جمیع بحثها روی حوزه اشکالات غیرقابل جبران و ترمیم آن دلالت کند، واردات لاین از دیگر سویه های مطرح نیز می تواند در دستور بحث کارشناسی قرار گیرد.
صدیق پور:
الان بحث از مسائل لاین آرین در این جمع به چه کار می آید؟ هر کسی که تولید کننده مرغ گوشتی باشد می داند که نژاد آرین در حال حاضر دارای ضعفهایی هست، اما چه نتیجه ای می خواهیم بگیریم؟ این نکته را در نظر بگیریم که اگر همین الان هم تصمیم به واردات گله اجداد خارجی بگیریم یکسال و نیم بعد به مرغ گوشتی آن می رسیم. در حال حاضر 60درصد گله اجداد و 50 درصد گله مادر در کشور را آرین تشکیل می دهد لذا منطقی است که به سمت اصلاح و ارتقاء آن حرکت کنیم. در باره تحریم اجداد گوشتی بنا به مشاهدات عینی صورت گرفته در سال 1398 تحریم 6 ماهه گله اجداد 200 هزار تایی نژاد راس توسط آمریکا اتفاق افتاد و اسناد موجود دلالت بر این واقعه دارد. بنا به تشخیص شورای عالی امنیت ملی ، تولید گوشت مرغ از سویه آرین باید ادامه یابد. پیشنهاد مشخص بنده این است که باید :
1- اصلاح نژاد آرین باید به جدیت مورد توجه قرارگیرد.
2- برای ترمیم بازار ، بدنبال واردات رسمی مقداری از اجداد گوشتی بود.
3- مسیر رانت خواری و فساد در صنعت محدود و مسدود شود.
محمد حسن خوش صحبتان:
در بیانات بعضی از دوستان بگونه ای طرح مطلب شد که گویا شورای عالی امنیت ملی خواستار استمرار وضعیت تولید مرغ بی کیفیت از سویه آرین بوده است. در حالی که ظرفیتهای انسانی متخصص کنونی کشور که برخی از آنها در این جلسه حضور دارند حکایت از فرصت اصلاح و ارتقای آرین و استمرار تولید آن مانند سالهای 75-1370 را دارد. طبیعتاً ما باید به سمت شفاف کردن آمارواطلاعات تولید گله های اجداد و مادر و جوجه یکروزه و مرغ گوشتی باشیم و این یک امر مهم و ضروری است که ما در نشستهای قبلی و در حضور تعدادی از اعضای محترم این جلسه پیشنهادات متعددی از جمله استفاده از ظرفیت بازارگاه و ... و در نهایت بازسازماندهی صنعت مرغ گوشتی را مطرح کردیم که ان شاءالله در کارگاه بعدی این نشست در بخش ارایه راهکارها به تفصیل ارایه خواهیم کرد.
سید مجتبی حسینی:
اول از همه باید بدانیم لاین آرین از کجا شروع شده و چگونه به اینجا و این وضعیت رسیده ؟ بعد به این سؤال پاسخ بدهیم که دلایل و ضرورتهای داشتن آن را بدانیم. بنده با تخصص پرورش طیور از اروپا و تجربه وارد کردن نژاد هایبرو از هلند ، طرح ايجاد مركز پرورش لاين را از سال 1361 توسط وزارت كشاورزي وقت در قالب یک برنامه 10 ساله تدوين و عمليات عمراني ساختمان کنونی بلکنار را در سال 1362 در زمینی با وسعت يك هزار و 137 هكتار از اراضي جنگلي بابل‌كنار مازندران پیش بردیم. این منطقه که در زمان پهلوی محل حفاظت شده ای برای شکار قرقاول بود؛ برای محل استقرار تولید و تکثیر آرین آغاز و با اتمام عمليات ساختماني با ورود گله اجداد بطور آزمايشي شروع به كار كرد.
لاین مرغ گوشتی که اکنون آرین نامیده می شود با ملاحظات و زمینه سازیهای حساب شده در کشور مستقر شد. تعدادی از متخصصان برای آموزش در حوزه های مختلف اصلاح ژنتیک، بهداشت، تغذیه و مدیریت تولید به اروپا اعزام شدند که برخی از آنها برای ایفای تعهد به مجتمع وارد شدند و برخی هنوز تعهد خود را ایفاء ننمودند. علی رغم مسائل متعددی که وجود داشت بتدریج از واردات تخم مرغ نطفه دار گوشتی به سمت واردات گله مادر و سپس واردات گله اجداد و لاین شدیم.
با توجه به تحقيقات و بررسيهاي انجام شده، نژاد هايبر و متعلق به شركت يوري بريد هلند براي تامين گله لاين مناسب تشخيص داده شد و طي قراردادي و به شرط دریافت لاین؛ درخواست واردات سه گله اجداد هم داده شد. ملاحظات فنی خاصی برای انتخاب لاین را به لحاظ تخم گذاری و میزان گوشت آوری لاین مورد نظر و عقد قرارداد شد. اولين گله لاين در سال 71 به كشور وارد و اولين توليدات اجداد آن، سال بعد با نام تجاري آرين وارد بازار كشور شد.
متاسفانه در همان مقطع بدلیل افزایش قیمت دلار از 7 تومان ، بانک مرکزی برای دو گله دیگر تامین اعتبار نکرد و ما مجبور شدیم از همان گله اول بازتولید کنیم. طی 15 سالی که مدیریت آرین را بعهده داشتم کارهای مستمری برای حفظ و اصلاح و تولید مرغ گوشتی از این سویه را انجام دادیم. یکی از رویه های جاری ما عقد قرارداد بر اساس میزان نیاز به گوشت مرغ، برای تولید حلقه های اجداد و مادر و مرغ گوشتی بود که با شرکتهای واجد شرایط قرارداد بسته میشد و این امر تا سال 1378 ادامه داشت. اما در ادامه بدلیل تغییر نگاه وزرای جهاد کشاورزی وقت در سالهای 76 به بعد و بویژه با دستور آقای حجتی واردات گله‌هاي اجداد آزاد شده و مقدمات كاهش حضور و سهم توليدات لاين آرين در بازار جوجه گوشتي فراهم و سهم 80 درصدي آن (در سالهاي منتهي به سال 78) در سال 84 نزديك به صفر كاهش يافت.
یکی از سؤالات مهمی که باید پاسخ داده شود این است که چرا در مقطعی ما دچار افت کیفی تولید شدیم؟ در کشتارگاهها ما چیزی به نام mail test داشتیم که باید لاشه ها مدام ارزیابی می شدند و بعد از آسیب شناسی، روی اصلاح آنها کار می کردیم. مشکل «آسیت» مرغ گوشتی را در سال 1372 به وزارت جهاد گزارش کردیم و پیشنهاد اصلاح طبیعی آن و انتقال مکان پرورش بخشی از لاین از سطح دریا به سطح ارتفاع بود که عملیاتی نشد. یکی معضلات موجود کمبود زادآوری مرغها بود که در آن مقطع بررسی نموده و پیشنهاد اصلاح فرآیند لقاح نطفه در گله ها را دادیم که با بررسی کارشناسی توانستیم آن را اصلاح کنیم. اندازه گیری چربی بطن گوشت مرغ با دستگاههای «چمبر» قابل ارزیابی و اصلاح بود که همراهی نشد. بعد از سالهای 72 و 73 بیش از 20 سال است که وارسی حلقه های لاین تا کشتارگاه و بازار رها شده است. در این موارد ما پیشنهادات متعددی برای اصلاح کیفیت تولید مرغ گوشتی آرین دادیم که برخی مورد توجه قرارنگرفت. مهمترین چالشهای لاین آرین، چالش مدیریت است:
- ما در سالن پرورش مجتمع مدیر تخصصی نداریم که بتواند گزارش لازم را به تحلیلگران اطلاعات بیرون از سالن بدهد.
- 30-25 سال است که لاین آرین برنامه management guid برای راندمان تولید، ضریب تبدیل و .. نداشته است و یکی از معضلات مهم مجتمع بوده در حالیکه ما هر دوسال یکبار برنامه جدید ارایه می کردیم.
- لاین تشکیلات ندارد ؛ در هر مقطع تحت کنترل یک سازمان دولتی بود و هر کدام بودجه های آن را گرفتند ولی نیاز اصلی ارصلاح و ارتقاء را ندادند. یک مقطع شرکت طیور ، بعد پشتیبانی امور دام بعد شرکت جاهد و ... وزرای بعدی نه تنها به درستی از آن حمایت نکردند بلکه به اشکال مختلف بودجه آن را صرف امور دیگر کردند و آن را عقب نگه داشتند بعد انتظار داریم این لاین رشد کند؟!
- در مقطعی با نیسان خوراک طیور را به مجتمع حمل می کردند که این برخلاف استاندارد بوده است.
- در حال حاضر واحد جوجه کشی اجداد و مزرعه G3 خراب شده است و ... علی ایحال لاین کنونی با تمام بلاهای مدیریتی که بر سر آن آورده اند می تواند اصلاخح و ارتقاء یابد. می توان اطلاعات از خانواده های هر لاین که بالاترین وزن و یا ویژگیهای مثبت را دارند گرفت ؛ گروه فنی می تواند با برنامه فشار را روی ارتقای ویژگیهای مورد نیاز قرارداد و آن را اصلاح نمود.
- دولت و حاکمیت باید تکلیف خودش را با الزامات اصلاح و هماهنگی مدیریتی لاین آرین در مجتمع بابلکنار در سطح وزارت جهاد کشاورزی و دیگر سازمانهای دخیل در این موضوع مانند بنیاد شهید، اتکا، قرارگاه خاتم الانبیاء و ... شفاف نماید.
- تحول در روند گذشته تا کنون از اینجا آغاز شود که کارگزارانی که باعث به حاشیه رانده شدن آرین شدند مورد سؤال قرارگیرند که چرا سرمایه های هنگفت مالی و انسانی که برای تشکیلات مدیریتی آرین بوجود آمد را به حاشیه راندند؟!
محمود رفیعی نژاد :
بنده جزو کسانی هستم که برای آموزش روی اصلاح نژاد ، تغذیه و بهداشت طیور به اروپا اعزام شدم و از ابتدا در پروژه آرین مشغول بودم تا سال 75 زمانی که متوجه شدم مسیر مدیریت اصلاح نژاد روی مسیر نادرست و دستورالعمل اشتباهی که از ناحیه مرجع ارسال لاین خارجی داده بودند، پیش می رود، از این پروژه استعفا دادم.
• با آگاهی به تمامی اشکالاتی که به تولید گوشت مرغ از سویه آرین در باره ضریب تبدیل، بیماری آسیت و گوشت آوری سینه و حجم استخوان و ... گرفته می شود که برخی از آنها را هم تایید می نمایم؛ اما با توکل به حق تعالی و بنا دانش علمی و فنی و تجربی، کتباً تعهد میدهم که با تامین شرایط لازم ، حاضرم یک گله آرین را تحویل گرفته و با ویژگیهای قابل رقابت با سویه های وارداتی به تولید برسانم.
• 3 الی 4 سال برای اصلاح نژاد لاین آرین زمان لازم داریم و از سال 5 به بعد تولید گوشت مرغ از سویه آرین را با کیفیت قابل قبول ارایه خواهیم داد.
علی اکبر قلی تبار عمرانی:
بنا به تخصص دامپزشکی که الان مدت زیادی است به عنوان مشاور مزارع مرغ گوشتی فعالیت می کنم با بیش از 40 واحد پرورش گوشتی ارتباط دارم که در آنها به پرورش آرین می پردازیم. بنا به تجربه چندین ساله خود معتقدم همین سویه کنونی آرین با ارتقای شیوه های مدیریتی قابل رقابت با دیگر سویه های وارداتی می باشد.
می توانم ادعا کنم که فراتر از امکان اصلاح نژاد سویه کنونی ؛ که م.ض.ع تخصصی دیگری است؛ می توان با اصلاح شیوه های پرورش در مزرعه ضریب تبدیل و تلفات و وزن گیری را اصلاح نمود.
محمد علی کمالی:
مهمترین نکات قابل توجه در مسیر استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین عبارت است از :
- از سیاسی کردن موضوع فرآیند تولید و نحوه حمایت از آن بشدت پرهیز نمود. بلکه مسیر حمایت از این سویه باید در مسیری رقابتی و قابل پذیرش برای مرغداران پیش رود.
- نباید تغییر دولتها موجب تغییر در فرآیند مدیریت اصلاح و استمرار تولید آن تأثیر گذار شود.
- داشتن لاین اختصاصی کشور مستلزم داشتن بازاری مناسب در داخل و خصوصاً خارج از کشور می باشد که این امر مستلزم فعال شدن بخش خصوصی در فرآیند مدیریت تولید و بازار و نیز فعال شدن دیپلماسی اقتصادی با کشورهای منطقه و جهانی است.
- برای ورود به رقابت جهانی باید فراتر از لاین تجاری ، باید سرمایه گذاری قابل قبولی روی لاین تحقیقاتی گردد و این نیز مستلزم رعایت چارچوبهای فنی و حفظ اسرار لاین است.
- در کنار حفظ اسرار نیازمند انتشار دانش علمی و فنی و تربیت نیروی انسانی لازم برای آینده است.
- تعدد و تغییر متولیان لاین آرین در داخل و خارج از وزارت جهاد کشاورزی یکی از چالشهای مهم اصلاح، استقرار و استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین است.
- تولید گوشت مرغ آرین باید در قالب یک زنجیره از لاین تا جداد، مادر و مرغ گوشتی باید در اختیار یک مجموعه منسجم مدیریت گردد.
فرزاد طلاکش:
تلاش چندساله فدراسیون طیور این بوده که بتواند نظرات مختلف حلقه های صنعت را احصاء نماید. لذا مبانی نظری و تخصصی خود را در قالب کتاب برنامه پنجساله طیور و نظرات اختصاصی خود را در باره آرین در قالب یک نامه تقدیم حاکمیت نموده ایم که آنچه در اینجا در باره آرین مطرح می شود دیدگاه فدراسیون طیور می باشد.
توجه به اهمیت حوزه ژنتیک و لزوم بهبود سویه مورد اطمینان در تولید گوشت مرغ ایران منجر به ایجاد مجتمع لاین بابلکنار در دهه هفتاد گردید که با واردات سویه هایبرو از هلند آغاز به کار کرد و بدین ترتیب سویه ایرانی آرین متولد شد. در سال های نخست تولیدات این مجتمع، با فاصله اندک نسبت به سویه های خارجی عرضه می گردید و در بازار هم با اقبال نسبی مواجه بود لیکن بی توجهی، بی مهری و غفلت از توسعه و بهبود آن طی بیش از دو دهه ، این سویه را به حاشیه راند و باعث حذف کامل آن از گردونه رقابت با سویه های به شدت توسعه یافته و بهره ور خارجی نموده و منجر به جایگزینی گله های اجداد خارجی به جای آرین شد؛ تا اینکه واردات اجداد خارجی در سال ۹۸ به دلیل برخی مشکلات موقتی در انتقال ارز ، با وقفه مواجه گردید و به موازات آن بصورت غیرمتعارفی بر جو نگرانی های در سطح حاکمیت دمیده شد و بار دیگر توجه حاکمیت را به جانب سویه بومی آرین متمایل نمود. غیرمتعارف بودن نگرانی از این جهت بود که محدودیت واردات به دلیل تحریم واردات گله اجداد گوشتی رخ نداده بود چرا که در همان زمان واردات اجداد مرغ تخمگذار همچنان از آمریکا در شرف اجرا بوده است.
به هرصورت با اطلاع کامل از اینکه این سویه نقاط ضعف بسیاری دارد و نمی تواند به دلیل دو دهه رهاسازی و عقب ماندگی جایگزینی مناسب برای سویه های خارجی باشد برنامه توسعه لاین در دستور کار حاکمیت قرار گرفت. متاسفانه متولیانی که عهده دار این مهم شدند بدون آسیب شناسی، در صدد استمرار تولید مرغ گوشتی از سویه آرین برآمدند. جریانی که می توانست بدون شتاب زدگی و آسیب رساندن به ماهیت وجودی و اهمیت توسعه منطقی این سوی این سوریه در میان مدت و بلند مدت منجر به بهبود نژادی و جایگزینی تدریجی نوید بخش در آینده باشد، متاسفانه با اتخاذ رویه نادرست غیر استاندارد غیر علمی و بدون در نظر گرفتن خسارات اقتصادی و اجتماعی حاصله و با تکرار اشتباهات گذشته و تحمیل خسارات بیشتر به سمت تکثیر آنی آن سوق پیدا کردند. متاسفانه با رنگ امنیتی بخشیدن به آن سعی کردند با حرکات دستوری و چکشی و با قدرت انحصار دولتی سویه آرین را به اقتصاد ضعیف شده و آسیب دیده مرغداری گوشتی کشور تحمیل نمایند و به این ترتیب از کیسه زیان مرغداران و با هزینه گزاف آن را جایگزین سویه های وارداتی نمایند که ضربه بزرگی به اعتماد صنعت طیور به این سوریه وارد ساخته است.
خلاصه ای از مشکلات زیرساختی سویه آرین (از نگاه فدراسیون طیور):
• امروزه سویه آرین در ابعاد گوناگون منجمله بهره‌وری خوراک، کیفیت لاشه و همچنین طول زمان پرورش دچار ضعف هایی است که ادامه اصرار بر کاربری آن بدون پشتوانه‌های فنی و حمایتی لازم نه تنها مانع از استفاده وسیع این سویه در صنعت طیور کشور می گردد بلکه باعث هدر روی منابع عمومی، زیان هنگفت و ورشکستگی مرغدارانی همراه خواهد شد که با اجبار و الزام به پرورش آرین بپردازند.
• در مورد صادرات نیز به دلیل ضعف مشخصات ژنتیکی و نیز خصوصیات لاشه، چشم انداز امیدبخشی برای صادرات آن به کشورهای توسعه نیافته وجود ندارد به طور کلی باید اشاره داشت که برآورد های کارشناسی اقتضا می‌کند که استفاده از سویه آرین در شرایط فعلی با کاهش تولید ۲۵ درصدی گوشت مرغ و به همین نسبت افزایش هزینه‌های کشور میگردد. ضمناً باید توجه داشت که ملاحظاتی مانند وابستگی شدید کشور به واردات غلات و افزایش تقاضا و قیمت این اقلام در جهان با اصرار بر جایگزینی بیش از توانمندی آرین در کشور که به طور قابل توجهی باید مصرف بیشتری از غلات را برای آن مدنظر قرار داد باعث افزایش ریسک استفاده از این سویه می گردد.
• حداکثر نیاز کشور به تامین مرغ اجداد وارداتی از تمام سویه ها طی ۵ سال آینده و برای هر سال مجموعه ۳۰ میلیون دلار ارزبری دارد در حالیکه خسارت ناشی از جایگزینی کامل نژاد آرین با شرایط فعلی که این نژاد دارد تا یک میلیارد دلار برآورد میشود که قطعاً به صرفه و صلاح کشور نمیباشد.
• ضریب تبدیل نامناسب سوریه آرین که حداقل ۱۵ درصد بیشتر از نژاد های خارجی موجود است و در شرایطی که قیمت نهاده‌های دامی بسیار بالاست منطق عاقلانه استفاده از نژادی است که با مصرف دان کمتر گوشت بیشتری تولید نماید.
• کیفیت لاشه مرغ سویه آرین نسبت به رقبای خارجی پایین تر بوده و افت لاشه حداقل سه درصد بیشتر از سویه های خارجی موجود دارد
• وزن گیری نژاد آرین حداقل ۲۰ درصد کمتر از رقبای خارجی خود در دوره پرورش مشابه می باشد
• در ازای هر یک درصد جایگزینی آرین با سویه های معمول خارجی موجود در کشور ۲۰ میلیون دلار هزینه اضافه به مجموع سرانه هزینه مادر و گوشتی پرورشی کشور تحمیل خواهد شد و حدود ۶ هزار و ۷۰۰ تن گوشت کمتر استحصال می شود که بسیار قابل توجه است.
مشکلات اجرایی و نگاه انحصاری به سویه آرین (از نگاه فدراسیون طیور):
• مرغداری های اجداد و مادری که در حال حاضر این سوره را پرورش میدهند اکثراً فاقد استاندارد لازم ساختاری برای یک پرورش علمی فنی بوده و اساساً از نظر ساختمان و تجهیزات دچار فرسودگی و مشکلات جدی هستند که عملاً هرگونه نتیجه گیری علمی را مخدوش می نماید
• با پیش فرض احتمالی جایگزینی آرین با سویه های موجود وارداتی، به جز واردات حداقل یک و نیم میلیون تن ذرت و کنجاله سویای بیشتر به کشور برای تولید همین مقدار گوشت مرغ بایستی فضای مرغداری کشور حداقل ۲۵ درصد اضافه شود که هیچ گونه منطقه اقتصادی پذیرفته شده‌ای ندارد
• باید جدای از هر گونه ملاحظات سیاسی-امنیتی و نگاه انحصاری به یک سویه به تولید گوشت مرغ کشور پرداخت؛ تنوع منابع زیرساختی در اجداد و مادر گوشتی از اصول بدیهی و پذیرفته شده در این رابطه است.
• تاکنون نه تنها هیچ گونه دفترچه راهنمای مشخص و استاندارد شده برای پرورش مطلوب این سویه تهیه و ارائه نشده است بلکه دستورالعملی هم برای مطالعه عملکرد این سویه در مرغداریهای اجداد و مادر فعال در این حوزه تهیه و ارائه نشده که این نشان از بلاتکلیفی و عملکرد غیر استاندارد متولیان امر دارد.
• به دلیل ضعف ساختاری واحدهای اجداد و مادری به کار گرفته شده عملاً بیشتر جوجه های مادر و تجاری تولید شده دارای کیفیت نامطلوب هم از دیدگاه رشد و هم ایمنی بوده و آلودگی های سالمونلا و ادنوویروسی و غیره در آنها نسبت به سایر سویه‌ها بسیار جلب توجه می کند که البته به معنای خسارت اقتصادی شدید در واحدهای مرغ مادر و گوشتی پرورش دهنده سویه آرین می باشد.
• به دلیل وزن گیری کمتر و مصرف خوراک بیشتر در مقایسه با دیگر سویه ها؛ استقبال مرغداران گوشتی که بیش از ۸۰ درصد آنها دارای واحدهای کوچک زیر ۳۰ هزار قطعه بوده و از بنیه مالی ضعیفی (به خصوص در شرایط کنونی صنعت که به نقدینگی ۶ برابر بیشتر از مدت مشابه سال قبل نیاز دارند) برخوردارند ، از این سویه بسیار ضعیف و با مقاومت بسیار همراه است و به همین دلیل نرخ جوجه یک روزه آرین نسبت به سایر رقبا حداقل ۷۰ درصد کمتر می باشد. در نتیجه شرکتهای مرغ مادر پرورش‌دهنده آرین با زیان هنگفتی روبرو هستند که نه تنها قابل جبران نمی باشد بلکه خطر حذف این پرورش‌دهندگان از زنجیره مادر گوشتی تا حداقل یک سال آینده متصور است و جبران جایگزینی آنها عملاً در کوتاه مدت امکان پذیر نبوده و خسارت کمبود تولید گوشت مرغ ناشی از آن باید مورد توجه سیاست گذاران ملی باشد.
• استقبال ضعیف بازار گوشت مرغ در سطح کشتارگاهها، عمده فروشی ها و خرده فروشی های مرغ گوشتی به دلیل ویژگیهای لاشه این مرغ ها (اختلاف ۸ الی ۱۰ درصد اندازه کوچکتر گوشت سینه آرین با سایر سویه‌ها و رنگ زرد پوست در آرین و اساساً جثه کوچکتر آن) نیز بسیار قابل توجه بوده و با تبلیغات منفی همراه است و در نتیجه زیان حاصل از آن به زیان مرغدار را افزایش میدهد.
استراتژی مطلوب برای توسعه مرغ لاین آرین (از نگاه فدراسیون طیور):
چنانچه حاکمیت بنا به ضرورت های متعدد، اصلاح و توسعه سویه آرین را در دستور کار داده باشد، منطق علمی اقتصادی و اجرایی همراه با محاسبات دقیق هزینه فایده در این اقدام باید سرلوحه سیاست گذاری آن قرار گیرد و از هرگونه تصمیمات عجولانه و هیجانی که جز خسارت و آسیب جدی به زیرساخت موجود آثار دیگری نخواهد داشت بپرهیزد.
فدراسیون طیور اعتقاد به هرگونه سرمایه‌گذاری بنیادی در صنعت طیور که باعث کاهش وابستگی صنعت به خارج از کشور شود دارد ولی با تاکید بر اصول اجتناب ناپذیر اقتصادی و علمی رایج دنیا می باشد. لذا با تاکید بر امکان سنجی سرعت اقدامات اصلاح ژنتیکی ویژگیهای آرین در مقایسه با سایر رقبا در کشور و با در نظر گرفتن مزیت های اقتصادی بازار های داخلی و صادراتی که باید سرلوحه سیاستهای توسعه صنعت طیور باشد موارد ذیل را به عنوان پیشنهاد که منجر به همکاری دو طرفه با حاکمیت نیز خواهد شد اعلام می نماید:
• ایجاد مزرعه تحقیقاتی لاین آرین بایستی قبل از ترویج بی رویه استفاده از لاین تجاری در اولویت فوری قرار گیرد و با اصول علمی تعریف شده و مشخص برای اصلاح نژاد آن اقدام جدی به عمل آمده و تا تحقق اهداف فنی رقابت‌پذیری که با منافع اقتصاد ملی در تضاد نباشد از تکثیر بی هدف و بدون بهره وری لازم در حوزه تجاری آن خودداری شود.
• ارجح این است که وزارت جهاد کشاورزی با واگذاری لاین تجاری آرین به کنسرسیومی از فعالان بخش خصوصی، آن را از دولتی بودن صرف خارج نموده تا بخش خصوصی بتواند مسئولیت سرمایه گذاری برای حفظ و توسعه فنی اقتصادی لاین تجاری آرین را عهده دار شود و ظرفیت های موجود سرمایه گذاری را برای توسعه اجرایی آرین به کار گیرد. بدیهی است هزینه های اصلاح ژنتیکی آن بر اساس برنامه بخش خصوصی باید حداقل تا پنج سال توسط وزارت جهاد کشاورزی یا سایر بخشهای دولتی ذیربط تامین شود.
• گرچه این سویه آرین میتواند تا صد درصد نیاز کشور را پوشش دهد ولی باید اقداماتی ترویجی صورت گیرد تا مرغداران به این باور برسند که اگر سویه آرین را تولید کنند برای آنها سود اقتصادی خواهد داشت و در رقابت با سایر نژاد ها تفاوت معناداری ندارد وگرنه با صرف الزامات سیاستی دولت نتیجه پایدار و درازمدتی حاصل نخواهد شد در این صورت در جایگزینی آرین با سویه های موجود خارجی لازم است ما به التفاوت هزینه های اضافی آن به مرغداران داوطلب پرورش مرغ آرین به عنوان تسهیلات حمایتی پرداخت شود تا زمینه توسعه پایدار پرورش آرین در کشور فراهم شود.
• در شرایط فعلی توصیه اکید این است که تا سال ۱۴۰۳ سهم حداکثر ۱۵ درصدی جوجه‌ریزی آرین در کشور و افزایش تدریجی آن تا سال ۱۴۰۵ به 2۵ درصد از جوجه ریزی کل کشور در برنامه‌ریزی‌ها مد نظر باشد و از اصرار بر تکثیر و توزیع بیش از این مقدار جداً خودداری شود.
• باید از سیاسی و دولتی کردن موضوع توسعه تولید گوشت مرغ از سویه آرین به شدت پرهیز شود چرا که آن را محکوم به شکست قطعی می نماید .
• به منظور تحقق پشتوانه سرمایه کشور و حمایت از نژاد ملی توصیه اکید می شود که از پراکنده کردن این سویه در مرغداری های فاقد حداقل استاندارد ساختمان تجهیزات و مدیریت لازم به جدیت خودداری گردد چرا که این امر منجر به مخدوش شدن بررسی ها و مطالعات شده و تبلیغات منفی در مورد آن را گسترش خواهد داد . پرورش آرین باید با اختصاص حمایت‌های تعریف و تضمین شده و در قالب وظایف شرکت پشتیبانی امور دام و تعلق مزایای صادراتی و سایر موارد تخصصی و صرفاً در قالب زنجیره یکپارچه تولید تا عرضه به مصرف کننده انجام گیرد.
• باید اصلاح آرین در داخل به موازات جانمایی تولیدات آن در بازار منطقه ای دنبال شود.
محمد مهدی یعقوب زاده:
بنا به تخصص و تجربه مدیریتی خود در اداره طیور سازمان جهاد استان رضوی در خصوص گزارشهای ارایه شده در جلسه در باره شرایط کنونی آرین باید گفت تولید گوشت مرغ از سویه آرین بلحاظ فنی و اقتصادی دارای اشکالاتی هست اما آنچه مهم هست باید این ادعاها مستند به آمارهای میدانی و واقعی باشد. بنده با استناد به اطلاعات سماصط در استان خراسان رضوی گزارشی را مطرح نموده و پیشنهادات خود را ارایه می نمایم.
• ۳۷۴ واحد جوجه ریزی آربراکرز چک شد ضریب تبدیل ۲.۰۱ و وزن زنده ۲.۶ کیلو گرم
• ۴۴۵ واحد آرین ضریب تبدیل متوسط ۲.۰۴ و وزن زنده ۲.۵۱ ک
• ۹۹۴ واحد راس ضریب تبدیل ۱.۹۷ و وزن زنده ۲.۶۱ ک
• ۴۹۶ واحد کاپ ضریب تبدیل ۲.۰۵ وزن زنده ۲.۵۲ ک
• آنالیز کشتار مرغ نشان میدها که افت کشتاری آرین۲.۵ ٪ بیشتر از سویه های وارداتی است و نسبت قطعات سینه و شنیسل در آرین پایین تر از سایر سویه هاست
• در مجموع آرین می تواند پتانسل هایی چون مرغ محلی با کیفیت و مزه بهتر را داشته باشد که ارزش افزوده حاصله پاسخگوی هزینه های آن باشد
• بنا به واقعیتهای موجود بنده اعتقاد ندارم که سهم آرین از بازار جوجه گوشتی بیشتر از 15 درصد باشد.
• برای دفاع مناسب از سویه آرین باید به سمت اقتصادی شدن تولید آن حرکت کرد و لذا می باید جاذبه ای منطقی ایجاد کرد تا قیمت آن را در بازارهای خاص به حد مناسب اقتصادی ارتقا بیابد.
• واگذاری مجتمع بابلکنار به بخش خصوصی ضروری است. گرچه تشکلهای کنونی واجد شرایط لازم و کافی برای این تصدی ندارند و در شرایط کنونی عموم مرغداران هم ترجیح می دهند با نهاد دولتی در ارتباط باشند تا با نهادهای خصوصی کنونی.
• باید تشکلی شکل بگیرد که هر مرغدار با رغبت حاضر باشد در صندوق آن سهامدار باشد و آن تشکل بدون اتکاء به دولت و صرفاً با اتکا به سرمایه بخش خصوصی به تنظیم بازار بپردازد.
یوسف بیرامی
در اینجا هم موضوع زنجیره کشوری گوشت مرغ مطرح شد و هم زنجیره تولید گوشت مرغ از سویه آرین مطرح شد. بنظرم باید تکلیف تفاوت این دو زنجیره از هم معلوم شود.
بنا به تجارب قبلی پیشنهاد جمعی از فعالان صنعت این بوده است که یک زنجیره مرغ گوشتی کشوری تحت عنوان هلدینگ یا شرکت مادر تخصصی شکل بگیرد که سیاستگذاری کلیه تشکلها، انجمنها و اتحادیه های مرتبط با حلقه های صنعت طیور در آنجا صورت گرفته و مدیریت شود و (تحت شرایط مناسب) تصدیگری نهادهای دولتی مانند شرکت پشیبانی امور دام به این شرکت واگذار گردد.
برای ارتقای توان و اقتدار غذایی پیشنهاد می گردد خود را به لاین محدود نکنیم و زمینه را باز بگذاریم که با ورود لاین های مطرح جهانی به کشور زمینه رقابت علمی و فنی آنها شکل بگیرد و زمینه پیشرفت و تحرک صنعت طیور را که یکی از بزرگترین اقتصادهای ملی و خصوصی است، فراهم نمود. در سالهای قبل ما صادر کننده محصولات لاین آرین به کشورهای لیتوانی، لتونی، استونی آذربایجان و عربستان سعودی بودیم. اما چرا الان دچار این وضعیت شدیم.
یکی از موضوعات و چالشهای کلیدی صنعت ، تامین خوراک طیور است که منجر به عدم دسترسی با قیمت و کیفیت مناسب به مرغداران بوده و بنا به ظرفیتهای منطقه ای و جهانی موجود در حوزه کشورهای بریکس و شانگهای باید برای استفاده از ظرفیتهای کشت فراسرزمینی و بهره گیری از بازارهای منطقه ای راهبردهای مناسب تدوین گردد. شرکت تعاونی شباهنگ شهریار تلاش کرد با استفاده از نیروی انسانی متخصص و مجرب خود در قالب یک شرکت خصوصی برای استفاده از اراضی و آب مناسب وارد شود.
سهیل موسوی
با توجه به ضرورت یکپارچه سازی زنجیره تولید گوشت آرین می توان با فرض استفاده از واحدهای منتخب در حلقه مرغ گوشتی از ظرفیت فناوری آی تی، اینترنت اشیاء و تحلیل داده های بزرگ، برای حداکثر سازی بهره وری بهره جست. بنا به بررسیهای بعمل آمده در دانشگاه امیرکبیر می توان به یکپارچه سازی با ویژگیهای ذیل دست یافت:
۱- بتواند در بازار های بین المللی برای خرید با کیفیت ترین نهاده با کمترین قیمت بدون سودجویی اقدام کند.
۲_بتواند از لحاظ حقوقی و با امکان تدوین قرارداد هایی در سطح بین المللی از تهیه جوجه اجداد تا جوجه مادر گوشتی و جوجه یکروزه مرغ گوشتی متناسب با نیاز و بازاریابی و بازارسازی انجام شده اقدام به تولید را کلید بزند.
۳- در تهیه برنامه و جیره غذایی طیور از علم و دانش روز دنیا استفاده کند .
۴- با شفافیت در جمع آوری داده ها و استفاده از هوش مصنوعی برای پرورش تولید کنندگان خود در پیشگیری از بیماری ها به سرعت عمل کرده و مانع از گسترش آن شود.
۵-تمام حلقه های تولید و توزیع را در چتر بیمه ای قرار دهد و از آسیب های احتمالی آن پیشگیری کند.
۶-در خرید و عرضه مرغ زنده با حذف واسطه بالاترین قیمت برای آن تعیین کند و در بازار مصرف مرغ گرم و منجمد برای مصرف کننده و مردم به پایین ترین قیمت عرضه
7- مرغ منجمد صادراتی را برای کشورهای فقیر و مردمشان به کمترین قیمت عرضه کند و برای کشورهای با منابع مالی و غنی محصولی با بیست ین ارزش افزوده و به بیشترین قیمت بفروشد.
۸_ توان مدیریت ارایه هر گونه سوبسید یا یارانه دولتی را مستقیم به مردم را خود انجام دهد.
۹_ به راحتی بتواند دانش روز دنیا را در جهت پیشرفت صنعت به کار گیرد.
۱۰_ تولید دانش بنیان را با سیستم کنترلی مشاوره و آموزش فعالان برعهده بگیرد.
۱۱_ یکپارچه کننده ای که برند ملی و جهانی دان و جوجه و مرغ را با استفاده از دانش فنی مارکتینگ و زیر ساخت رو به توسعه مزارع مادر و کارخانه های جوجه کشی و کارخانه های تولید خوراک طیور و مرغداری های گوشتی کشتارگاه های کشور برای برندی ملی و جهانی همه را ضابطه مند و شفاف برای یک تولید کرده و هماهنگ و مدیریت کند .
حمید محمدی:
در شرکت بهپرور و در سال 79 آخرین نسل از گله اجداد آرین را ریختیم که در آن مقطع تلاش ما این بودیم که نژاد راس را معرفی و بهره برداری نماییم. در آن سال 50 درصد آرین و 50 درصد راس داشتیم که بنا به تجارب اندوخته ، مرغداران با نژاد آرین خوب کار می کردند. طی مدت بیست سالی که گذشت و بعد از آشنایی با نژادهای خارجی و تجارب جدید و نیز بنا به ضعفهای بوجود آمده در آرین با کاهش نژاد آرین مواجه شدیم. بنا به سیاست دولت در بازگشت به لاین آرین ما در شرکت بهپرور در سال 99 مجدداً گله آرین ریختیم، انتظار داشتیم این نژادی که بیست سال خوابیده ، با مشکلات تفرق ژنتیکی مواجه شده باشد و اجدادی که بیست سال پیش دیدم ، الان نبینم. اما واقعیت این است که تا الان 3 گله اجداد آرین را پرورش دادیم که 2 تا باقیمانده و یکی را حذف کردیم. آنچه مشاهده شد این بود که ویژگی خطوط پدری و مادری خصوصیات جداگانه خود را دارند و نشان میدهد که از دست نرفته و قابلیت احیاء را دارد ولی باید پذیرفت که بیست سال از دنیا عقب هستیم.
• اجداد خط آرین براحتی 40 تا را میدهد در حالیکه سایر نژادها براحتی 60 قطعه را میدهد.
• در مرغ مادری آرین که 10 گله داشتیم ، 135 جوجه را گرفتیم که متوسط کشوری از نژادهای مختلف 140 تا 150 قطعه هست.
• در بخش مرغ گوشتی ، ضریب تبدیل آرین 2/0 بالاتر است که هزینه تولید آن بازای هرکیلو 4000 تومان گرانتر میشود. نصف این اختلاف ضریب تبدیل بدلیل مسایل مدیریت در مزرعه است و نصف آن ژنتیکی است که فعلا نمی تواند تغییر یابد ولی عامل مدیریتی را می توان اصلاح نمود. ضریب تبدیل در رکورهای گوشتی روی وزن اقتصادی 2/2 در آرین 8/1 گرفته شده در نژادهای خارجی روی 6/1 بدست آمده است.
• در باره راهکارهای قابل ارایه شده باید به لایه های مختلف فنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توجه شود. برخی معتقدند با کاهش وزن مرغ گوشتی که در آن می توان ضریب تبدیل را اصلاح نمود تمام مشکلات حل میشود ، در حالیکه الگوی اقتصادی مصرفی مردم و بازار به دستور دولت عمل نمی کند که بیایند مرغ کوچک بخرند یا با کالابرگ دریافت کنند. الان مصرف به سمت مصرف مرغهای قطعه بندی و مرغهای بی خس شده و کبابی رفته است.
• بنا یه سؤال و پاسخ آقای فاضلی معلوم است که بناست دولت روی همین لاین آرین که این همه هزینه کرده تمرکز داشته باشد و گزینه های دیگر فعلا منتفی است. در این صورت باید توجه داشت که نمی توان هزینه های هنگفت تحقیقات، حفظ و اصلاح نژاد آرین بالاست و باید یا از طریق صادرات به بازارهای منطقه ای جبران شود و یا از خزانه دولت پرداخت شود و نباید با سیاستهای یکطرفه هزینه آن را به مرغدار یا مصرف کننده تحمیل کرد. همان کاری که در خودرو سازی دنبال شده است که دولت برای دفاع از خودروی داخلی هزینه اضافی به مصرف کننده تحمیل نموده است.
• باید بدانیم که این نژاد آرین، به لحاظ فاز پیشرفت ژنتیکی عقب نگه داشته شده و باید روی آن کار شود و می تواند ارتقاء یابد. باید با نظارت و حمایت دولت در اختیار بخش خصوصی قرارگیرد. به عبارتی نهادهای حاکمیتی و یا نیمه دولتی مثل اتکا، کوثر و بنیاد مستضعفان و غیره می توانند از ابتدا تا بازار مصرف را مدیریت کنند تا اینکه بعد از اصلاحات اولیه بازار خود را پیدا کند.
• یکی از سیاستهای اشتباه کنونی این است که به مرغدار ابلاغ شده که نیمی را آرین بریزند و مابقی را از نژادهای دیگر بریزند که متاسفانه بر این اساس این میزان جوجه آرین اصلاً تولید نمی شود و این باعث شده تا مرغداران در بلاتکلیفی شدیدی قرارگیرند.
عکسهایی از کارگاه
رسیدن به زنجیره ارزش تولید گوشت مرغ یکی از ضرورتهای جدی کشور های پیشرو تلقی می شود. بنا به واقعیتهای موجود، روند تولید گوشت مرغ از سویه آرین با فراز و فرودهایی مواجه گردیده، تا اینکه در سال ۱۳۹۸ سهم آن به حداقل می رسد. علیرغم اینکه در این سال نیز حرکتی در جهت احیای لاین آرین آغاز گردید اما همچنان این موضوع با چالشهایی دست به گریبان است. در حال حاضر بنا به درخواست معاونت محترم امور دام وزارت جهاد کشاورزی ، تلاش داریم به تدوین برنامه راهبردی تولید گوشت مرغ از سویه آرین پرداخته و الزامات و اقتضائات رسیدن به پایداری در تولید گوشت مرغ از سوی آرین را احصاء و ارایه نماییم. لذا در این مطالعه تلاش میکنیم تا از طریق و بررسی تجارب کشورهای پیشرو و شبکه سازی با ذینفعان و فعالان صنعت مرغ گوشتی خلأهای قبلی را پوشش داده و براساس مدلهای روز تدوین راهبرد به این امر مهم بپردازیم.
نتایج کارگاه اول
بنا به تفاوت دیدگاه صاحب نظران تلاش شد تا با دریافت نظرات آنها درباره موافقت یا مخالفت با تولید گوشت مرغ از سویه آرین و دلایل در قالب پرسشنامه و دسته بندی و بازخورد مجدد آنها اقدام شود تا بتوانیم بنا به همپوشانی مطالب و یا افتراق آنها در موضوعات و محورهای مشخص، آن ها را دسته بندی کرده و در نشست حضوری روی موارد کمتر توافق شده بحث بیشتری برای حصول توافق انجام شود. در این کارگاه اولویت ارایه مطلب به اعضایی داده شد که قبلاً اعلام آمادگی نمودند. لذا تلاش می شود که مسیر گفتگوهای کارگاه در سه محور انجام شود:
1- چالشها و ضعفهای استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین
2- قوتها و دلایل استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین
3- راهکارهای برون رفت از وضعیت کنونی
سید مصطفی سید مصطفوی:
• لاین وارداتی اولیه گوشتی هووبارد که بعدها آرین نامیده شد در همان مقطع وارد کردن به کشور جزو محصولات درجه ۳ محسوب می شد. اما در آن مقطع که جنگ بود و برای کشور یک موهبتی تلقی می شد تا نیاز به واردات مرغ مادر برطرف شود. بررسی که در آن مقطع انجام شد این بود که سویه هوبارد ۷۵ درصد بازار جهان را در اختیار دارد ولی سویه راس با تمام عظمتش شاید به ۴۵ درصد سهم بازار دنیا هم نمیرسید لذا طبیعی بود که مرغداران سابقه‌دار بخواهند واردات مرغ مادر را از نژاد هوبارد تامین کنند و لذا اینکه سویه فوق حداکثر بازار را به خود اختصاص دهد قابل پذیرش می نمود. در همان مقطع در سندیکای تولیدکنندگان جوجه یکروزه که بعدها به انجمن جوجه یکروزه تغییر نام یافت جلسه ای تشکیل شد و عنوان شد که دولت تلاش دارد تا ۵۰ درصد واردات اجداد را از طریق بخش خصوصی و ۵۰ درصد را بخش دولتی انجام دهد. اما در همان مقطع که آقای مهندس حربی از طرف وزارت کشاورزی وقت موضوع را پیگیری می‌کرد، یک دفعه عنوان شد که دولت قصد دارد تمام واردات را ، خود بعهده بگیرد. لذا شما نتیجه بگیرید که دولت هرگز تمایلی برای گوش کردن توصیه و ورود بخش خصوصی در مناسبات برنامه ریزی و اجرایی صنعت نداشته و ندارد.
• در بدو امر گفتیم که نمی توان آرین را با راس مقایسه کنیم. ما در سطح بازار دنیا یک برویلر (مرغ سایز کوچک) داریم و یک روستر (مرغ سایز بزرگ). در حالی که بازار جهانی مرغ گوشتی به سمت تولید و مصرف مرغ سنگین و با گوشت سینه بیشتر (روستر) تمایل یافته ؛ مرغ گوشتی نژاد هایبرو که جزو مرغ های کوچک محسوب می شد، همان زمان به عنوان برویلر یا نیمچه گوشتی با وزن یک کیلو و ۴۰۰ گرم تلقی می گردید و حداکثر ۲۰ درصد سهم صادرات جهانی را به عهده داشت ولی الان بازار جهانی خود را از دست داده و اگر از مرغداران اروپایی بپرسی خبری از آن ندارند. الان ذائقه مصرف جهانی گوشت به سمت روستر میل پیدا کرده است که در آن افزایش گوشت سینه مرغ در اولویت هست.
• گرچه روی گله های اجدادی وارداتی اصلاحاتی هم انجام شده اما تا الان نتوانسته مطلوبیتی همپای نژاد راس را به دست آورد.
• آرین را برای تولید مرغ سایز معرفی کرده اند اما من از طرق مختلف پیگیری کردم ولی تعریف و معیار دقیقی برای مرغ سایز اعلام نشده است.
• این سویه به صنعت تحمیل شده است اما هیچ شخصیت حقوقی در وزارت جهاد کشاورزی و بیرون از آن پاسخگوی این نشد که چرا یک دفعه واردات اجداد به سمت هایبرو شیفت پیدا کرد و سایر نژاد ها محدود شدند که البته عموماً این موضوع را به کمیته امنیت غذایی در شورای عالی امنیت ملی حواله می دادند.
• از یکسو آقای اسکندری از سازمان اقتصادی کوثر اعلام کرد که سویه آمین400 و کوثر۷ داریم و به زودی به بازار عرضه خواهیم کرد. در آن مقطع آقای ساداتی نژاد که مسئول کمیسیون کشاورزی مجلس بودند اعلام کرد که آمریکا ما را تحریم کرده اما چون ما لاین آرین را فعال کردیم تحریم برطرف شد. در حالیکه این موضوع به دولت آمریکا ارتباطی نداشت. سویه راس مربوط به شرکت آویاژن هست که همزمان چند لاین مطرح دنیا را نیز در اختیار دارد و مدیر آن یک آلمانی است اصولاً آمریکا در حوزه فعالیت بخش خصوصی دخالت نمی‌کند الا در بخش دولتی اقدام به تحریم نموده است.
• کل واردات ما برای ۲۶۰ هزار قطعه خط D بین ۱۰ الی ۱۵ میلیون دلار بود همان موقع فرهنگستان علوم جلسه گذاشت و کمیته راهبردی مجمع تشخیص مصلحت و دیگر ارگان هایی که اتباط آنها به این موضوع هم زیاد واضح نبود جلساتی گذاشتند و ما در آنها مطرح می‌کردیم که اگر از سویه آرین استفاده شود بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار هزینه اضافی به کشور تحمیل میشود امروز اگر ۱۰۰ درصد تولید ما از آرین باشد این هزینه اضافی به ۲ میلیارد دلار بالغ خواهد شد.
• ۳۰ سال است که پروژه تحقیقاتی آرین در خواب بوده بعد یک دفعه فعال شده و همه از آن تعریف می کنند ؛ حاصل این شده است که آمارها نامطمئن شده، تولید یک مقطعی کم، یک مقطعی زیاد و مشکلات مدیریت صنعت طیور فراگیر شده است. یکی از دلایل این وضعیت این است که حاکمان دولتی در صنعت طیور تمایل ندارند از بخش خصوصی حرف بشنوند.
• نتیجه اینکه یک گله اجداد از ۳ گله ای که خریداری شده بود وارد شد در نتیجه ما فقط خطوط AA ، BB، CC و DD داریم و اینها دارند خودشان را تولید می کنند و چیز دیگری نداریم برای تغییر نژاد مرغ آرین که به این سویه بزنیم تا امکان اصلاح گوشت، استخوان، و .. و اصلاح ویژگی ها و اصلاح لاشه صورت نمی گیرد امکان به گزینی وجود ندارد. در مقطعی آقای امام جمعه آقای ترشیزی خیلی زحمت کشیدند که این سویه را اصلاح کنند اما علیرغم زحمات آنها اتفاق مهمی نیفتاده است.
• در حال حاضر موسسه پیترسن در آمریکا هست که می‌توانند با تغییر ژنتیکی ویژگیهای مورد دلخواه مشتری را در مرغ گوشتی ایجاد و تحویل دهند. در کل ایران فقط یک موسسه سهند وابسته به وزارت دفاع وجود دارد که با امکانات ژنتیک مولکولی می تواند ما را به سمت اصلاح ببرد گرچه از آن استفاده نشده است.
• در حال حاضر به نظر می رسد شما به عنوان نماینده حاکمیت حرف ما را نمی شنوید. این جلسات مسیر خود را می رود و تصمیم گیری های مدیریت کلان متناسب برخی دیگر از مصالح غیر فنی و اقتصادی مسیر خود را می رود. به نظر می رسد اقدامات اخیر هم مقدمه ای باشد برای افزایش واردات گوشت مرغ.
مسعود افتخاری ممقانی
• نژاد آرین از ابتدا یک سویه‌ی ملی نبوده بلکه در سال ۱۳۷۱ از شرکت هایبروی هلند خریداری گردیده که در همان زمان هم به جای ۱۶ خط اصلی چهار خط تحویل شد که با هم خونی مجبور به تجدید نسل گردید.
• طی سه دهه گذشته هیچ کار ژنتیکی و اصلاحی مثبت که نمود عملی داشته باشد روی این سویه انجام نشده است. عملکرد گله های اجداد و مادر نه تنها بهبودی نداشته بلکه کاهش هم داشته است. میانگین سرانه تولید خط D اجداد آرین با تحقیق و تفحص از چند شرکت معتبر ، حداکثر ۲۵ قطعه می باشد که در مقایسه با راس حداقل ۵۵ و پلاس حداقل ۵۸ قطعه، یک رقم ناچیزی است.
• بنا به شرایط گذشته تا کنون میانگین سرانه تولید گله مادر در آرین فراتر از ۱۳۰ قطعه جوجه به دست نیامده است این عدد در نژاد راس به صورت میانگین ۱۵۵ و به صورت رکوردی حداقل ۱۷۶ می باشد عملکرد نژاد کاب در حالت حداکثری ۱۴۷ و در پلاس همانند راس می باشد. راس فعلی به علت دستکاریهای اجدادی عملکردی پایین تر نسبت به گله های خالص دارد.
• عملکرد گله های گوشتی آرین در اوزان بالای ۲۳۰۰ گرم ، فاجعه است. ضریب تبدیل مطلوب نژاد آرین در وزن ۱۸۰۰ گرم، عدد میانگین 1.7 و 1.8 را نشان می دهد که برای هر نژاد خارجی خالص عدد قطعاً زیر 1.4 است.
• در وزن ۲۳۰۰ گرم این ضریب عددی بین 1/9 تا 2/05 را شامل می شود و در وزن ۲۵۰۰ گرم به بالاحداقل اختلاف ضریب تبدیل 0/5 است.
• افت لاشه آرین در هر شکل حداقل 0/4 بالاتر از سایر نژادهاست.
• بسته به وزن کشتار نسبت فیله یا گوشت بی خس آرین ۱۲ الی ۱۵ درصد کمتر از سایر نژاد هاست.
• حساسیت نژادی آرین به اسیت هم به طور چشمگیری نسبت به سایر نژاد ها بالاتر است.
• طبق برخی محاسبات میدانی هر کیلو گوشت بیخس آرین ۹۵ سنت گران تر از سایر نژادهاست.
• بنا به اطلاعات تجربی در سال 1373 ، از مزرعه های مرغ مادر آرین، آمار 115- 111 قطعه جوجه از مرغ مادر بدست آمد و حداکثر 122 را تجربه نکرده اما در سال 1378 ، از مزرعه مرغ مادر راس 208 ، آمار تا 175 136 قطعه هم گزارش شد.
اطلاعات چند نوبت جوجه ریزی آرین در سال 1400 :
| تاریخ جوجه ریزی | تعداد جوجه (قطعه) | تعداد تلفات (قطعه) | درصد تلفات | تعداد روز پرورش | حجم گوشت تولیدی | میانگین کل (کیلوگرم) | ضریب تبدیل |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1400/10/12 | 20800 | 5479 | 26.3 | 39 روزگی | 22958 | 1.5 | 1.97 |
| 1400/11/06 | 31600 | 1813 | 5.7 | 35 روزگی | - | 1.86 | 1.89 |
| 1400/11/10 | 21900 | 3650 | 16.5 | 40 روزگی | 28645 | 1.65 | 1.92 |
| 1400/11/16 | 21700 | 7950 | 36.6 | 33 روزگی | 11820 | 1.1 | 3 |
| 1400/11/20 | 14300 | 500 | 3.4 | 28 روزگی | - | 1.1 | 1.67 |
| 1400/11/24 | 20500 | 1060 | 5.1 | 28 روزگی | - | 1.06 | 1.58 |
| 1400/12/08 | 10000 | 340 | 3.4 | 14 روزگی | - | 0.43 | 1.1 |
| 1400/12/08 | 12000 | 224 | 1.8 | 14 روزگی | - | 0.37 | 1.21 |
| 1400/12/08 | 10000 | 350 | 3.5 | 14 روزگی | - | 0.34 | 1.25 |
| تاریخ جوجه ریزی | تعداد جوجه (قطعه) | تعداد تلفات (قطعه) | درصد تلفات | تعداد روز پرورش | حجم گوشت تولیدی | میانگین کل (کیلوگرم) | ضریب تبدیل |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1401/02/31 | - | - | 9.1 | 47 روزگی | - | 1.8 | 2.01 |
| 1401/03/03 | - | - | 10.8 | 51 روزگی | - | 3.27 | 2.3 |
| 1401/03/24 | - | - | 3.5 | 47 روزگی | - | 2.1 | 1.79 |
| 1401/03/10 | - | - | 7.6 | 48 روزگی | - | 2.05 | 2.03 |
| 1401/03/21 | - | - | 4.5 | 43 روزگی | - | 2.18 | 2.06 |
| 1401/03/27 | - | - | 11.9 | 46 روزگی | - | 2.11 | 2.1 |
| 1401/03/14 | - | - | 3.8 | 45 روزگی | - | 2.18 | 2.03 |
| 1401/02/31 | - | - | 7.3 | 45 روزگی | - | 1.87 | 2.1 |
| 1401/03/03 | - | - | 4.4 | 48 روزگی | - | 1.92 | 2.03 |
| 1401/03/07 | - | - | 15.3 | 45 روزگی | - | 1.82 | 1.93 |
| 1401/03/10 | - | - | 6.7 | 41 روزگی | - | 1.81 | 2.03 |
| 1401/03/14 | - | - | 11.8 | 47 روزگی | - | 1.84 | 2.1 |
• روش های گذشته تا کنون برای نگهداشت لاین آرین و اجبار جوجه ریزی آرین در مرغداریها باعث مشکل عدم شفافیت، رانت خواری و فرصت سوزی برای صنعت مرغ گوشتی شده است.
• برزیل با حجم تولید گوشت مرغ 10 برابری و ترکیه با حجم برابر با کشور ما لاین داخلی ندارند چرا باید این حجم از هزینه مستقیم و غیرمستقیم به صنعت وارد شود؟
پورسمر:
• در مورد کیفیت محصول گوشت آرین تا کنون چند بررسی RST توسط شرکتها و نهادها انجام شده و در آنها اقدام به مقایسه کیفیت لاشه مرغ گوشتی از جهت حجم گوشت سینه، میزان استخوان و ضریب تبدیل بین نژادهای راس، کاپ و آرین انجام داده‌اند.
• در حالی که هزینه واردات ۱۶۰ هزار قطعه اجداد گوشتی برای کشور در سال ، حدود 250 هزار دلار می باشد آیا به صلاح است برای خودداری از این هزینه بیش از یک میلیارد دلار هزینه برای خوراک طیور آرین داشته باشیم؟
• من منکر اهمیت داشتن فناوری لاین در کشور نیستم اما وضعیت موجود به هیچ وجه رضایت بخش نیست اگر بناست تولید گوشت مرغ از آرین استمرار یابد، نباید به این معنی باشد که گوشت تولیدی ۱۵ درصد برای کشور گرانتر تمام شود. آنچه الان وجود دارد ضعفهای جدی است که موجب شده تا مرغداران از پذیرش آن خودداری نموده و در این مسیر با رانتها و ظاهرسازیها و برهم خوردن آمار واقعی تولید جوجه و مرغ گوشتی مواجه شویم.
• تاکنون ما مشکلی برای واردات گله اجداد خارجی و با کیفیت بالاتر و به دلیل تحریم آمریکا نداشته ایم. حتی این عبارت که بنیاد شهید را تحریم کرده باشند درست نیست. بنیاد شهید متولی دو شرکت زربال (گوشتی) و مرغک (تخمگذار) است که بصورت مستقیم و مستمر برای واردات نژاد راس گوشتی و نژاد های¬لاین تخمگذار که ۴۰ درصد مرغ تخمگذار کشور را تأمین کرده است. چطور ممکن است تحریم فقط در مورد شرکت زربال مطرح شده باشد. چرا تحریم برای شرکت مرغک مطرح نشده است. آنچه در سال ۹۸ اتفاق افتاد این بود که بنیاد شهید در خصوص مسائل ارزی چهار ماه «افک» را دیر تمدید کرد و به همین دلیل واردات با تاخیر انجام شد. اما به محض اینکه افک تمدید شد اولین گله راس وارد کشور شد. این موضوع ارتباطی به تحریم جوجه یا گله اجداد مرغ گوشتی راس نداشته است.
• در ابتدای کار ما 4 خط هایبرو دریافت کردیم و بنا بود چهار خط لاین دیگر هم دریافت کنیم اما آقای مهندس حسینی ممانعت نمودند که اگر وارد می شد امکان بازتولید و باز اصلاح آن وجود می داشت. در مجموع بناست به دلایلی لاین داخلی داشته باشیم نباید وقت را تلف کنیم بلکه باید برای احیا و ارتقای کیفیت تولید مرغ از سویه داخلی برنامه ریزی جدی داشته باشیم. به طور مثال میتوان از گله‌های اجداد وارد شده به کشور در نژادهای کاپ راس و هوبارد، انتخاب ژنتیکی نمود و آن را دستمایه اصلاح ژنتیکی خط داخلی قرارداد.
حمید فاضلی :
سؤال مهمی که باید ابتدا پرسیده می شد این بود که آیا فراتر از بحثهای کارشناسی فنی و اقتصادی، الزامی برای استمرار تولید گوشت مرغ از آرین وجود دارد یا خیر؟ اگر الزام وجود داشته باشد که دیگر زیاد نباید دنبال اما و اگر آرین باشیم، اما اگر الزامی وجود ندارد فضای بحث کارشناسی در این باره باز می شود.
مجتبی پالوج:
آنچه مهم است این مطلب است که کشور باید زنجیره کامل و بومی شده ای از لاین گوشتی را برای ارتقای ظرفیتهای بومی دانش و فناوری در جهت امنیت غذایی داشته باشد. آرین یکی از لاین های مطرحی است که بومی شده است. مجموع بحثهای کارشناسی به ما کمک می کند که دنبال شناخت ضعفهای آرین و ترمیم آن باشیم، اگر جمیع بحثها روی حوزه اشکالات غیرقابل جبران و ترمیم آن دلالت کند، واردات لاین از دیگر سویه های مطرح نیز می تواند در دستور بحث کارشناسی قرار گیرد.
صدیق پور:
الان بحث از مسائل لاین آرین در این جمع به چه کار می آید؟ هر کسی که تولید کننده مرغ گوشتی باشد می داند که نژاد آرین در حال حاضر دارای ضعفهایی هست، اما چه نتیجه ای می خواهیم بگیریم؟ این نکته را در نظر بگیریم که اگر همین الان هم تصمیم به واردات گله اجداد خارجی بگیریم یکسال و نیم بعد به مرغ گوشتی آن می رسیم. در حال حاضر 60درصد گله اجداد و 50 درصد گله مادر در کشور را آرین تشکیل می دهد لذا منطقی است که به سمت اصلاح و ارتقاء آن حرکت کنیم. در باره تحریم اجداد گوشتی بنا به مشاهدات عینی صورت گرفته در سال 1398 تحریم 6 ماهه گله اجداد 200 هزار تایی نژاد راس توسط آمریکا اتفاق افتاد و اسناد موجود دلالت بر این واقعه دارد. بنا به تشخیص شورای عالی امنیت ملی ، تولید گوشت مرغ از سویه آرین باید ادامه یابد. پیشنهاد مشخص بنده این است که باید :
1- اصلاح نژاد آرین باید به جدیت مورد توجه قرارگیرد.
2- برای ترمیم بازار ، بدنبال واردات رسمی مقداری از اجداد گوشتی بود.
3- مسیر رانت خواری و فساد در صنعت محدود و مسدود شود.
محمد حسن خوش صحبتان:
در بیانات بعضی از دوستان بگونه ای طرح مطلب شد که گویا شورای عالی امنیت ملی خواستار استمرار وضعیت تولید مرغ بی کیفیت از سویه آرین بوده است. در حالی که ظرفیتهای انسانی متخصص کنونی کشور که برخی از آنها در این جلسه حضور دارند حکایت از فرصت اصلاح و ارتقای آرین و استمرار تولید آن مانند سالهای 75-1370 را دارد. طبیعتاً ما باید به سمت شفاف کردن آمارواطلاعات تولید گله های اجداد و مادر و جوجه یکروزه و مرغ گوشتی باشیم و این یک امر مهم و ضروری است که ما در نشستهای قبلی و در حضور تعدادی از اعضای محترم این جلسه پیشنهادات متعددی از جمله استفاده از ظرفیت بازارگاه و ... و در نهایت بازسازماندهی صنعت مرغ گوشتی را مطرح کردیم که ان شاءالله در کارگاه بعدی این نشست در بخش ارایه راهکارها به تفصیل ارایه خواهیم کرد.
سید مجتبی حسینی:
اول از همه باید بدانیم لاین آرین از کجا شروع شده و چگونه به اینجا و این وضعیت رسیده ؟ بعد به این سؤال پاسخ بدهیم که دلایل و ضرورتهای داشتن آن را بدانیم. بنده با تخصص پرورش طیور از اروپا و تجربه وارد کردن نژاد هایبرو از هلند ، طرح ايجاد مركز پرورش لاين را از سال 1361 توسط وزارت كشاورزي وقت در قالب یک برنامه 10 ساله تدوين و عمليات عمراني ساختمان کنونی بلکنار را در سال 1362 در زمینی با وسعت يك هزار و 137 هكتار از اراضي جنگلي بابل‌كنار مازندران پیش بردیم. این منطقه که در زمان پهلوی محل حفاظت شده ای برای شکار قرقاول بود؛ برای محل استقرار تولید و تکثیر آرین آغاز و با اتمام عمليات ساختماني با ورود گله اجداد بطور آزمايشي شروع به كار كرد.
لاین مرغ گوشتی که اکنون آرین نامیده می شود با ملاحظات و زمینه سازیهای حساب شده در کشور مستقر شد. تعدادی از متخصصان برای آموزش در حوزه های مختلف اصلاح ژنتیک، بهداشت، تغذیه و مدیریت تولید به اروپا اعزام شدند که برخی از آنها برای ایفای تعهد به مجتمع وارد شدند و برخی هنوز تعهد خود را ایفاء ننمودند. علی رغم مسائل متعددی که وجود داشت بتدریج از واردات تخم مرغ نطفه دار گوشتی به سمت واردات گله مادر و سپس واردات گله اجداد و لاین شدیم.
با توجه به تحقيقات و بررسيهاي انجام شده، نژاد هايبر و متعلق به شركت يوري بريد هلند براي تامين گله لاين مناسب تشخيص داده شد و طي قراردادي و به شرط دریافت لاین؛ درخواست واردات سه گله اجداد هم داده شد. ملاحظات فنی خاصی برای انتخاب لاین را به لحاظ تخم گذاری و میزان گوشت آوری لاین مورد نظر و عقد قرارداد شد. اولين گله لاين در سال 71 به كشور وارد و اولين توليدات اجداد آن، سال بعد با نام تجاري آرين وارد بازار كشور شد.
متاسفانه در همان مقطع بدلیل افزایش قیمت دلار از 7 تومان ، بانک مرکزی برای دو گله دیگر تامین اعتبار نکرد و ما مجبور شدیم از همان گله اول بازتولید کنیم. طی 15 سالی که مدیریت آرین را بعهده داشتم کارهای مستمری برای حفظ و اصلاح و تولید مرغ گوشتی از این سویه را انجام دادیم. یکی از رویه های جاری ما عقد قرارداد بر اساس میزان نیاز به گوشت مرغ، برای تولید حلقه های اجداد و مادر و مرغ گوشتی بود که با شرکتهای واجد شرایط قرارداد بسته میشد و این امر تا سال 1378 ادامه داشت. اما در ادامه بدلیل تغییر نگاه وزرای جهاد کشاورزی وقت در سالهای 76 به بعد و بویژه با دستور آقای حجتی واردات گله‌هاي اجداد آزاد شده و مقدمات كاهش حضور و سهم توليدات لاين آرين در بازار جوجه گوشتي فراهم و سهم 80 درصدي آن (در سالهاي منتهي به سال 78) در سال 84 نزديك به صفر كاهش يافت.
یکی از سؤالات مهمی که باید پاسخ داده شود این است که چرا در مقطعی ما دچار افت کیفی تولید شدیم؟ در کشتارگاهها ما چیزی به نام mail test داشتیم که باید لاشه ها مدام ارزیابی می شدند و بعد از آسیب شناسی، روی اصلاح آنها کار می کردیم. مشکل «آسیت» مرغ گوشتی را در سال 1372 به وزارت جهاد گزارش کردیم و پیشنهاد اصلاح طبیعی آن و انتقال مکان پرورش بخشی از لاین از سطح دریا به سطح ارتفاع بود که عملیاتی نشد. یکی معضلات موجود کمبود زادآوری مرغها بود که در آن مقطع بررسی نموده و پیشنهاد اصلاح فرآیند لقاح نطفه در گله ها را دادیم که با بررسی کارشناسی توانستیم آن را اصلاح کنیم. اندازه گیری چربی بطن گوشت مرغ با دستگاههای «چمبر» قابل ارزیابی و اصلاح بود که همراهی نشد. بعد از سالهای 72 و 73 بیش از 20 سال است که وارسی حلقه های لاین تا کشتارگاه و بازار رها شده است. در این موارد ما پیشنهادات متعددی برای اصلاح کیفیت تولید مرغ گوشتی آرین دادیم که برخی مورد توجه قرارنگرفت. مهمترین چالشهای لاین آرین، چالش مدیریت است:
- ما در سالن پرورش مجتمع مدیر تخصصی نداریم که بتواند گزارش لازم را به تحلیلگران اطلاعات بیرون از سالن بدهد.
- 30-25 سال است که لاین آرین برنامه management guid برای راندمان تولید، ضریب تبدیل و .. نداشته است و یکی از معضلات مهم مجتمع بوده در حالیکه ما هر دوسال یکبار برنامه جدید ارایه می کردیم.
- لاین تشکیلات ندارد ؛ در هر مقطع تحت کنترل یک سازمان دولتی بود و هر کدام بودجه های آن را گرفتند ولی نیاز اصلی ارصلاح و ارتقاء را ندادند. یک مقطع شرکت طیور ، بعد پشتیبانی امور دام بعد شرکت جاهد و ... وزرای بعدی نه تنها به درستی از آن حمایت نکردند بلکه به اشکال مختلف بودجه آن را صرف امور دیگر کردند و آن را عقب نگه داشتند بعد انتظار داریم این لاین رشد کند؟!
- در مقطعی با نیسان خوراک طیور را به مجتمع حمل می کردند که این برخلاف استاندارد بوده است.
- در حال حاضر واحد جوجه کشی اجداد و مزرعه G3 خراب شده است و ... علی ایحال لاین کنونی با تمام بلاهای مدیریتی که بر سر آن آورده اند می تواند اصلاخح و ارتقاء یابد. می توان اطلاعات از خانواده های هر لاین که بالاترین وزن و یا ویژگیهای مثبت را دارند گرفت ؛ گروه فنی می تواند با برنامه فشار را روی ارتقای ویژگیهای مورد نیاز قرارداد و آن را اصلاح نمود.
- دولت و حاکمیت باید تکلیف خودش را با الزامات اصلاح و هماهنگی مدیریتی لاین آرین در مجتمع بابلکنار در سطح وزارت جهاد کشاورزی و دیگر سازمانهای دخیل در این موضوع مانند بنیاد شهید، اتکا، قرارگاه خاتم الانبیاء و ... شفاف نماید.
- تحول در روند گذشته تا کنون از اینجا آغاز شود که کارگزارانی که باعث به حاشیه رانده شدن آرین شدند مورد سؤال قرارگیرند که چرا سرمایه های هنگفت مالی و انسانی که برای تشکیلات مدیریتی آرین بوجود آمد را به حاشیه راندند؟!
محمود رفیعی نژاد :
بنده جزو کسانی هستم که برای آموزش روی اصلاح نژاد ، تغذیه و بهداشت طیور به اروپا اعزام شدم و از ابتدا در پروژه آرین مشغول بودم تا سال 75 زمانی که متوجه شدم مسیر مدیریت اصلاح نژاد روی مسیر نادرست و دستورالعمل اشتباهی که از ناحیه مرجع ارسال لاین خارجی داده بودند، پیش می رود، از این پروژه استعفا دادم.
• با آگاهی به تمامی اشکالاتی که به تولید گوشت مرغ از سویه آرین در باره ضریب تبدیل، بیماری آسیت و گوشت آوری سینه و حجم استخوان و ... گرفته می شود که برخی از آنها را هم تایید می نمایم؛ اما با توکل به حق تعالی و بنا دانش علمی و فنی و تجربی، کتباً تعهد میدهم که با تامین شرایط لازم ، حاضرم یک گله آرین را تحویل گرفته و با ویژگیهای قابل رقابت با سویه های وارداتی به تولید برسانم.
• 3 الی 4 سال برای اصلاح نژاد لاین آرین زمان لازم داریم و از سال 5 به بعد تولید گوشت مرغ از سویه آرین را با کیفیت قابل قبول ارایه خواهیم داد.
علی اکبر قلی تبار عمرانی:
بنا به تخصص دامپزشکی که الان مدت زیادی است به عنوان مشاور مزارع مرغ گوشتی فعالیت می کنم با بیش از 40 واحد پرورش گوشتی ارتباط دارم که در آنها به پرورش آرین می پردازیم. بنا به تجربه چندین ساله خود معتقدم همین سویه کنونی آرین با ارتقای شیوه های مدیریتی قابل رقابت با دیگر سویه های وارداتی می باشد.
می توانم ادعا کنم که فراتر از امکان اصلاح نژاد سویه کنونی ؛ که م.ض.ع تخصصی دیگری است؛ می توان با اصلاح شیوه های پرورش در مزرعه ضریب تبدیل و تلفات و وزن گیری را اصلاح نمود.
محمد علی کمالی:
مهمترین نکات قابل توجه در مسیر استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین عبارت است از :
- از سیاسی کردن موضوع فرآیند تولید و نحوه حمایت از آن بشدت پرهیز نمود. بلکه مسیر حمایت از این سویه باید در مسیری رقابتی و قابل پذیرش برای مرغداران پیش رود.
- نباید تغییر دولتها موجب تغییر در فرآیند مدیریت اصلاح و استمرار تولید آن تأثیر گذار شود.
- داشتن لاین اختصاصی کشور مستلزم داشتن بازاری مناسب در داخل و خصوصاً خارج از کشور می باشد که این امر مستلزم فعال شدن بخش خصوصی در فرآیند مدیریت تولید و بازار و نیز فعال شدن دیپلماسی اقتصادی با کشورهای منطقه و جهانی است.
- برای ورود به رقابت جهانی باید فراتر از لاین تجاری ، باید سرمایه گذاری قابل قبولی روی لاین تحقیقاتی گردد و این نیز مستلزم رعایت چارچوبهای فنی و حفظ اسرار لاین است.
- در کنار حفظ اسرار نیازمند انتشار دانش علمی و فنی و تربیت نیروی انسانی لازم برای آینده است.
- تعدد و تغییر متولیان لاین آرین در داخل و خارج از وزارت جهاد کشاورزی یکی از چالشهای مهم اصلاح، استقرار و استمرار تولید گوشت مرغ از سویه آرین است.
- تولید گوشت مرغ آرین باید در قالب یک زنجیره از لاین تا جداد، مادر و مرغ گوشتی باید در اختیار یک مجموعه منسجم مدیریت گردد.
فرزاد طلاکش:
تلاش چندساله فدراسیون طیور این بوده که بتواند نظرات مختلف حلقه های صنعت را احصاء نماید. لذا مبانی نظری و تخصصی خود را در قالب کتاب برنامه پنجساله طیور و نظرات اختصاصی خود را در باره آرین در قالب یک نامه تقدیم حاکمیت نموده ایم که آنچه در اینجا در باره آرین مطرح می شود دیدگاه فدراسیون طیور می باشد.
توجه به اهمیت حوزه ژنتیک و لزوم بهبود سویه مورد اطمینان در تولید گوشت مرغ ایران منجر به ایجاد مجتمع لاین بابلکنار در دهه هفتاد گردید که با واردات سویه هایبرو از هلند آغاز به کار کرد و بدین ترتیب سویه ایرانی آرین متولد شد. در سال های نخست تولیدات این مجتمع، با فاصله اندک نسبت به سویه های خارجی عرضه می گردید و در بازار هم با اقبال نسبی مواجه بود لیکن بی توجهی، بی مهری و غفلت از توسعه و بهبود آن طی بیش از دو دهه ، این سویه را به حاشیه راند و باعث حذف کامل آن از گردونه رقابت با سویه های به شدت توسعه یافته و بهره ور خارجی نموده و منجر به جایگزینی گله های اجداد خارجی به جای آرین شد؛ تا اینکه واردات اجداد خارجی در سال ۹۸ به دلیل برخی مشکلات موقتی در انتقال ارز ، با وقفه مواجه گردید و به موازات آن بصورت غیرمتعارفی بر جو نگرانی های در سطح حاکمیت دمیده شد و بار دیگر توجه حاکمیت را به جانب سویه بومی آرین متمایل نمود. غیرمتعارف بودن نگرانی از این جهت بود که محدودیت واردات به دلیل تحریم واردات گله اجداد گوشتی رخ نداده بود چرا که در همان زمان واردات اجداد مرغ تخمگذار همچنان از آمریکا در شرف اجرا بوده است.
به هرصورت با اطلاع کامل از اینکه این سویه نقاط ضعف بسیاری دارد و نمی تواند به دلیل دو دهه رهاسازی و عقب ماندگی جایگزینی مناسب برای سویه های خارجی باشد برنامه توسعه لاین در دستور کار حاکمیت قرار گرفت. متاسفانه متولیانی که عهده دار این مهم شدند بدون آسیب شناسی، در صدد استمرار تولید مرغ گوشتی از سویه آرین برآمدند. جریانی که می توانست بدون شتاب زدگی و آسیب رساندن به ماهیت وجودی و اهمیت توسعه منطقی این سوی این سوریه در میان مدت و بلند مدت منجر به بهبود نژادی و جایگزینی تدریجی نوید بخش در آینده باشد، متاسفانه با اتخاذ رویه نادرست غیر استاندارد غیر علمی و بدون در نظر گرفتن خسارات اقتصادی و اجتماعی حاصله و با تکرار اشتباهات گذشته و تحمیل خسارات بیشتر به سمت تکثیر آنی آن سوق پیدا کردند. متاسفانه با رنگ امنیتی بخشیدن به آن سعی کردند با حرکات دستوری و چکشی و با قدرت انحصار دولتی سویه آرین را به اقتصاد ضعیف شده و آسیب دیده مرغداری گوشتی کشور تحمیل نمایند و به این ترتیب از کیسه زیان مرغداران و با هزینه گزاف آن را جایگزین سویه های وارداتی نمایند که ضربه بزرگی به اعتماد صنعت طیور به این سوریه وارد ساخته است.
خلاصه ای از مشکلات زیرساختی سویه آرین (از نگاه فدراسیون طیور):
• امروزه سویه آرین در ابعاد گوناگون منجمله بهره‌وری خوراک، کیفیت لاشه و همچنین طول زمان پرورش دچار ضعف هایی است که ادامه اصرار بر کاربری آن بدون پشتوانه‌های فنی و حمایتی لازم نه تنها مانع از استفاده وسیع این سویه در صنعت طیور کشور می گردد بلکه باعث هدر روی منابع عمومی، زیان هنگفت و ورشکستگی مرغدارانی همراه خواهد شد که با اجبار و الزام به پرورش آرین بپردازند.
• در مورد صادرات نیز به دلیل ضعف مشخصات ژنتیکی و نیز خصوصیات لاشه، چشم انداز امیدبخشی برای صادرات آن به کشورهای توسعه نیافته وجود ندارد به طور کلی باید اشاره داشت که برآورد های کارشناسی اقتضا می‌کند که استفاده از سویه آرین در شرایط فعلی با کاهش تولید ۲۵ درصدی گوشت مرغ و به همین نسبت افزایش هزینه‌های کشور میگردد. ضمناً باید توجه داشت که ملاحظاتی مانند وابستگی شدید کشور به واردات غلات و افزایش تقاضا و قیمت این اقلام در جهان با اصرار بر جایگزینی بیش از توانمندی آرین در کشور که به طور قابل توجهی باید مصرف بیشتری از غلات را برای آن مدنظر قرار داد باعث افزایش ریسک استفاده از این سویه می گردد.
• حداکثر نیاز کشور به تامین مرغ اجداد وارداتی از تمام سویه ها طی ۵ سال آینده و برای هر سال مجموعه ۳۰ میلیون دلار ارزبری دارد در حالیکه خسارت ناشی از جایگزینی کامل نژاد آرین با شرایط فعلی که این نژاد دارد تا یک میلیارد دلار برآورد میشود که قطعاً به صرفه و صلاح کشور نمیباشد.
• ضریب تبدیل نامناسب سوریه آرین که حداقل ۱۵ درصد بیشتر از نژاد های خارجی موجود است و در شرایطی که قیمت نهاده‌های دامی بسیار بالاست منطق عاقلانه استفاده از نژادی است که با مصرف دان کمتر گوشت بیشتری تولید نماید.
• کیفیت لاشه مرغ سویه آرین نسبت به رقبای خارجی پایین تر بوده و افت لاشه حداقل سه درصد بیشتر از سویه های خارجی موجود دارد
• وزن گیری نژاد آرین حداقل ۲۰ درصد کمتر از رقبای خارجی خود در دوره پرورش مشابه می باشد
• در ازای هر یک درصد جایگزینی آرین با سویه های معمول خارجی موجود در کشور ۲۰ میلیون دلار هزینه اضافه به مجموع سرانه هزینه مادر و گوشتی پرورشی کشور تحمیل خواهد شد و حدود ۶ هزار و ۷۰۰ تن گوشت کمتر استحصال می شود که بسیار قابل توجه است.
مشکلات اجرایی و نگاه انحصاری به سویه آرین (از نگاه فدراسیون طیور):
• مرغداری های اجداد و مادری که در حال حاضر این سوره را پرورش میدهند اکثراً فاقد استاندارد لازم ساختاری برای یک پرورش علمی فنی بوده و اساساً از نظر ساختمان و تجهیزات دچار فرسودگی و مشکلات جدی هستند که عملاً هرگونه نتیجه گیری علمی را مخدوش می نماید
• با پیش فرض احتمالی جایگزینی آرین با سویه های موجود وارداتی، به جز واردات حداقل یک و نیم میلیون تن ذرت و کنجاله سویای بیشتر به کشور برای تولید همین مقدار گوشت مرغ بایستی فضای مرغداری کشور حداقل ۲۵ درصد اضافه شود که هیچ گونه منطقه اقتصادی پذیرفته شده‌ای ندارد
• باید جدای از هر گونه ملاحظات سیاسی-امنیتی و نگاه انحصاری به یک سویه به تولید گوشت مرغ کشور پرداخت؛ تنوع منابع زیرساختی در اجداد و مادر گوشتی از اصول بدیهی و پذیرفته شده در این رابطه است.
• تاکنون نه تنها هیچ گونه دفترچه راهنمای مشخص و استاندارد شده برای پرورش مطلوب این سویه تهیه و ارائه نشده است بلکه دستورالعملی هم برای مطالعه عملکرد این سویه در مرغداریهای اجداد و مادر فعال در این حوزه تهیه و ارائه نشده که این نشان از بلاتکلیفی و عملکرد غیر استاندارد متولیان امر دارد.
• به دلیل ضعف ساختاری واحدهای اجداد و مادری به کار گرفته شده عملاً بیشتر جوجه های مادر و تجاری تولید شده دارای کیفیت نامطلوب هم از دیدگاه رشد و هم ایمنی بوده و آلودگی های سالمونلا و ادنوویروسی و غیره در آنها نسبت به سایر سویه‌ها بسیار جلب توجه می کند که البته به معنای خسارت اقتصادی شدید در واحدهای مرغ مادر و گوشتی پرورش دهنده سویه آرین می باشد.
• به دلیل وزن گیری کمتر و مصرف خوراک بیشتر در مقایسه با دیگر سویه ها؛ استقبال مرغداران گوشتی که بیش از ۸۰ درصد آنها دارای واحدهای کوچک زیر ۳۰ هزار قطعه بوده و از بنیه مالی ضعیفی (به خصوص در شرایط کنونی صنعت که به نقدینگی ۶ برابر بیشتر از مدت مشابه سال قبل نیاز دارند) برخوردارند ، از این سویه بسیار ضعیف و با مقاومت بسیار همراه است و به همین دلیل نرخ جوجه یک روزه آرین نسبت به سایر رقبا حداقل ۷۰ درصد کمتر می باشد. در نتیجه شرکتهای مرغ مادر پرورش‌دهنده آرین با زیان هنگفتی روبرو هستند که نه تنها قابل جبران نمی باشد بلکه خطر حذف این پرورش‌دهندگان از زنجیره مادر گوشتی تا حداقل یک سال آینده متصور است و جبران جایگزینی آنها عملاً در کوتاه مدت امکان پذیر نبوده و خسارت کمبود تولید گوشت مرغ ناشی از آن باید مورد توجه سیاست گذاران ملی باشد.
• استقبال ضعیف بازار گوشت مرغ در سطح کشتارگاهها، عمده فروشی ها و خرده فروشی های مرغ گوشتی به دلیل ویژگیهای لاشه این مرغ ها (اختلاف ۸ الی ۱۰ درصد اندازه کوچکتر گوشت سینه آرین با سایر سویه‌ها و رنگ زرد پوست در آرین و اساساً جثه کوچکتر آن) نیز بسیار قابل توجه بوده و با تبلیغات منفی همراه است و در نتیجه زیان حاصل از آن به زیان مرغدار را افزایش میدهد.
استراتژی مطلوب برای توسعه مرغ لاین آرین (از نگاه فدراسیون طیور):
چنانچه حاکمیت بنا به ضرورت های متعدد، اصلاح و توسعه سویه آرین را در دستور کار داده باشد، منطق علمی اقتصادی و اجرایی همراه با محاسبات دقیق هزینه فایده در این اقدام باید سرلوحه سیاست گذاری آن قرار گیرد و از هرگونه تصمیمات عجولانه و هیجانی که جز خسارت و آسیب جدی به زیرساخت موجود آثار دیگری نخواهد داشت بپرهیزد.
فدراسیون طیور اعتقاد به هرگونه سرمایه‌گذاری بنیادی در صنعت طیور که باعث کاهش وابستگی صنعت به خارج از کشور شود دارد ولی با تاکید بر اصول اجتناب ناپذیر اقتصادی و علمی رایج دنیا می باشد. لذا با تاکید بر امکان سنجی سرعت اقدامات اصلاح ژنتیکی ویژگیهای آرین در مقایسه با سایر رقبا در کشور و با در نظر گرفتن مزیت های اقتصادی بازار های داخلی و صادراتی که باید سرلوحه سیاستهای توسعه صنعت طیور باشد موارد ذیل را به عنوان پیشنهاد که منجر به همکاری دو طرفه با حاکمیت نیز خواهد شد اعلام می نماید:
• ایجاد مزرعه تحقیقاتی لاین آرین بایستی قبل از ترویج بی رویه استفاده از لاین تجاری در اولویت فوری قرار گیرد و با اصول علمی تعریف شده و مشخص برای اصلاح نژاد آن اقدام جدی به عمل آمده و تا تحقق اهداف فنی رقابت‌پذیری که با منافع اقتصاد ملی در تضاد نباشد از تکثیر بی هدف و بدون بهره وری لازم در حوزه تجاری آن خودداری شود.
• ارجح این است که وزارت جهاد کشاورزی با واگذاری لاین تجاری آرین به کنسرسیومی از فعالان بخش خصوصی، آن را از دولتی بودن صرف خارج نموده تا بخش خصوصی بتواند مسئولیت سرمایه گذاری برای حفظ و توسعه فنی اقتصادی لاین تجاری آرین را عهده دار شود و ظرفیت های موجود سرمایه گذاری را برای توسعه اجرایی آرین به کار گیرد. بدیهی است هزینه های اصلاح ژنتیکی آن بر اساس برنامه بخش خصوصی باید حداقل تا پنج سال توسط وزارت جهاد کشاورزی یا سایر بخشهای دولتی ذیربط تامین شود.
• گرچه این سویه آرین میتواند تا صد درصد نیاز کشور را پوشش دهد ولی باید اقداماتی ترویجی صورت گیرد تا مرغداران به این باور برسند که اگر سویه آرین را تولید کنند برای آنها سود اقتصادی خواهد داشت و در رقابت با سایر نژاد ها تفاوت معناداری ندارد وگرنه با صرف الزامات سیاستی دولت نتیجه پایدار و درازمدتی حاصل نخواهد شد در این صورت در جایگزینی آرین با سویه های موجود خارجی لازم است ما به التفاوت هزینه های اضافی آن به مرغداران داوطلب پرورش مرغ آرین به عنوان تسهیلات حمایتی پرداخت شود تا زمینه توسعه پایدار پرورش آرین در کشور فراهم شود.
• در شرایط فعلی توصیه اکید این است که تا سال ۱۴۰۳ سهم حداکثر ۱۵ درصدی جوجه‌ریزی آرین در کشور و افزایش تدریجی آن تا سال ۱۴۰۵ به 2۵ درصد از جوجه ریزی کل کشور در برنامه‌ریزی‌ها مد نظر باشد و از اصرار بر تکثیر و توزیع بیش از این مقدار جداً خودداری شود.
• باید از سیاسی و دولتی کردن موضوع توسعه تولید گوشت مرغ از سویه آرین به شدت پرهیز شود چرا که آن را محکوم به شکست قطعی می نماید .
• به منظور تحقق پشتوانه سرمایه کشور و حمایت از نژاد ملی توصیه اکید می شود که از پراکنده کردن این سویه در مرغداری های فاقد حداقل استاندارد ساختمان تجهیزات و مدیریت لازم به جدیت خودداری گردد چرا که این امر منجر به مخدوش شدن بررسی ها و مطالعات شده و تبلیغات منفی در مورد آن را گسترش خواهد داد . پرورش آرین باید با اختصاص حمایت‌های تعریف و تضمین شده و در قالب وظایف شرکت پشتیبانی امور دام و تعلق مزایای صادراتی و سایر موارد تخصصی و صرفاً در قالب زنجیره یکپارچه تولید تا عرضه به مصرف کننده انجام گیرد.
• باید اصلاح آرین در داخل به موازات جانمایی تولیدات آن در بازار منطقه ای دنبال شود.
محمد مهدی یعقوب زاده:
بنا به تخصص و تجربه مدیریتی خود در اداره طیور سازمان جهاد استان رضوی در خصوص گزارشهای ارایه شده در جلسه در باره شرایط کنونی آرین باید گفت تولید گوشت مرغ از سویه آرین بلحاظ فنی و اقتصادی دارای اشکالاتی هست اما آنچه مهم هست باید این ادعاها مستند به آمارهای میدانی و واقعی باشد. بنده با استناد به اطلاعات سماصط در استان خراسان رضوی گزارشی را مطرح نموده و پیشنهادات خود را ارایه می نمایم.
• ۳۷۴ واحد جوجه ریزی آربراکرز چک شد ضریب تبدیل ۲.۰۱ و وزن زنده ۲.۶ کیلو گرم
• ۴۴۵ واحد آرین ضریب تبدیل متوسط ۲.۰۴ و وزن زنده ۲.۵۱ ک
• ۹۹۴ واحد راس ضریب تبدیل ۱.۹۷ و وزن زنده ۲.۶۱ ک
• ۴۹۶ واحد کاپ ضریب تبدیل ۲.۰۵ وزن زنده ۲.۵۲ ک
• آنالیز کشتار مرغ نشان میدها که افت کشتاری آرین۲.۵ ٪ بیشتر از سویه های وارداتی است و نسبت قطعات سینه و شنیسل در آرین پایین تر از سایر سویه هاست
• در مجموع آرین می تواند پتانسل هایی چون مرغ محلی با کیفیت و مزه بهتر را داشته باشد که ارزش افزوده حاصله پاسخگوی هزینه های آن باشد
• بنا به واقعیتهای موجود بنده اعتقاد ندارم که سهم آرین از بازار جوجه گوشتی بیشتر از 15 درصد باشد.
• برای دفاع مناسب از سویه آرین باید به سمت اقتصادی شدن تولید آن حرکت کرد و لذا می باید جاذبه ای منطقی ایجاد کرد تا قیمت آن را در بازارهای خاص به حد مناسب اقتصادی ارتقا بیابد.
• واگذاری مجتمع بابلکنار به بخش خصوصی ضروری است. گرچه تشکلهای کنونی واجد شرایط لازم و کافی برای این تصدی ندارند و در شرایط کنونی عموم مرغداران هم ترجیح می دهند با نهاد دولتی در ارتباط باشند تا با نهادهای خصوصی کنونی.
• باید تشکلی شکل بگیرد که هر مرغدار با رغبت حاضر باشد در صندوق آن سهامدار باشد و آن تشکل بدون اتکاء به دولت و صرفاً با اتکا به سرمایه بخش خصوصی به تنظیم بازار بپردازد.
یوسف بیرامی
در اینجا هم موضوع زنجیره کشوری گوشت مرغ مطرح شد و هم زنجیره تولید گوشت مرغ از سویه آرین مطرح شد. بنظرم باید تکلیف تفاوت این دو زنجیره از هم معلوم شود.
بنا به تجارب قبلی پیشنهاد جمعی از فعالان صنعت این بوده است که یک زنجیره مرغ گوشتی کشوری تحت عنوان هلدینگ یا شرکت مادر تخصصی شکل بگیرد که سیاستگذاری کلیه تشکلها، انجمنها و اتحادیه های مرتبط با حلقه های صنعت طیور در آنجا صورت گرفته و مدیریت شود و (تحت شرایط مناسب) تصدیگری نهادهای دولتی مانند شرکت پشیبانی امور دام به این شرکت واگذار گردد.
برای ارتقای توان و اقتدار غذایی پیشنهاد می گردد خود را به لاین محدود نکنیم و زمینه را باز بگذاریم که با ورود لاین های مطرح جهانی به کشور زمینه رقابت علمی و فنی آنها شکل بگیرد و زمینه پیشرفت و تحرک صنعت طیور را که یکی از بزرگترین اقتصادهای ملی و خصوصی است، فراهم نمود. در سالهای قبل ما صادر کننده محصولات لاین آرین به کشورهای لیتوانی، لتونی، استونی آذربایجان و عربستان سعودی بودیم. اما چرا الان دچار این وضعیت شدیم.
یکی از موضوعات و چالشهای کلیدی صنعت ، تامین خوراک طیور است که منجر به عدم دسترسی با قیمت و کیفیت مناسب به مرغداران بوده و بنا به ظرفیتهای منطقه ای و جهانی موجود در حوزه کشورهای بریکس و شانگهای باید برای استفاده از ظرفیتهای کشت فراسرزمینی و بهره گیری از بازارهای منطقه ای راهبردهای مناسب تدوین گردد. شرکت تعاونی شباهنگ شهریار تلاش کرد با استفاده از نیروی انسانی متخصص و مجرب خود در قالب یک شرکت خصوصی برای استفاده از اراضی و آب مناسب وارد شود.
سهیل موسوی
با توجه به ضرورت یکپارچه سازی زنجیره تولید گوشت آرین می توان با فرض استفاده از واحدهای منتخب در حلقه مرغ گوشتی از ظرفیت فناوری آی تی، اینترنت اشیاء و تحلیل داده های بزرگ، برای حداکثر سازی بهره وری بهره جست. بنا به بررسیهای بعمل آمده در دانشگاه امیرکبیر می توان به یکپارچه سازی با ویژگیهای ذیل دست یافت:
۱- بتواند در بازار های بین المللی برای خرید با کیفیت ترین نهاده با کمترین قیمت بدون سودجویی اقدام کند.
۲_بتواند از لحاظ حقوقی و با امکان تدوین قرارداد هایی در سطح بین المللی از تهیه جوجه اجداد تا جوجه مادر گوشتی و جوجه یکروزه مرغ گوشتی متناسب با نیاز و بازاریابی و بازارسازی انجام شده اقدام به تولید را کلید بزند.
۳- در تهیه برنامه و جیره غذایی طیور از علم و دانش روز دنیا استفاده کند .
۴- با شفافیت در جمع آوری داده ها و استفاده از هوش مصنوعی برای پرورش تولید کنندگان خود در پیشگیری از بیماری ها به سرعت عمل کرده و مانع از گسترش آن شود.
۵-تمام حلقه های تولید و توزیع را در چتر بیمه ای قرار دهد و از آسیب های احتمالی آن پیشگیری کند.
۶-در خرید و عرضه مرغ زنده با حذف واسطه بالاترین قیمت برای آن تعیین کند و در بازار مصرف مرغ گرم و منجمد برای مصرف کننده و مردم به پایین ترین قیمت عرضه
7- مرغ منجمد صادراتی را برای کشورهای فقیر و مردمشان به کمترین قیمت عرضه کند و برای کشورهای با منابع مالی و غنی محصولی با بیست ین ارزش افزوده و به بیشترین قیمت بفروشد.
۸_ توان مدیریت ارایه هر گونه سوبسید یا یارانه دولتی را مستقیم به مردم را خود انجام دهد.
۹_ به راحتی بتواند دانش روز دنیا را در جهت پیشرفت صنعت به کار گیرد.
۱۰_ تولید دانش بنیان را با سیستم کنترلی مشاوره و آموزش فعالان برعهده بگیرد.
۱۱_ یکپارچه کننده ای که برند ملی و جهانی دان و جوجه و مرغ را با استفاده از دانش فنی مارکتینگ و زیر ساخت رو به توسعه مزارع مادر و کارخانه های جوجه کشی و کارخانه های تولید خوراک طیور و مرغداری های گوشتی کشتارگاه های کشور برای برندی ملی و جهانی همه را ضابطه مند و شفاف برای یک تولید کرده و هماهنگ و مدیریت کند .
حمید محمدی:
در شرکت بهپرور و در سال 79 آخرین نسل از گله اجداد آرین را ریختیم که در آن مقطع تلاش ما این بودیم که نژاد راس را معرفی و بهره برداری نماییم. در آن سال 50 درصد آرین و 50 درصد راس داشتیم که بنا به تجارب اندوخته ، مرغداران با نژاد آرین خوب کار می کردند. طی مدت بیست سالی که گذشت و بعد از آشنایی با نژادهای خارجی و تجارب جدید و نیز بنا به ضعفهای بوجود آمده در آرین با کاهش نژاد آرین مواجه شدیم. بنا به سیاست دولت در بازگشت به لاین آرین ما در شرکت بهپرور در سال 99 مجدداً گله آرین ریختیم، انتظار داشتیم این نژادی که بیست سال خوابیده ، با مشکلات تفرق ژنتیکی مواجه شده باشد و اجدادی که بیست سال پیش دیدم ، الان نبینم. اما واقعیت این است که تا الان 3 گله اجداد آرین را پرورش دادیم که 2 تا باقیمانده و یکی را حذف کردیم. آنچه مشاهده شد این بود که ویژگی خطوط پدری و مادری خصوصیات جداگانه خود را دارند و نشان میدهد که از دست نرفته و قابلیت احیاء را دارد ولی باید پذیرفت که بیست سال از دنیا عقب هستیم.
• اجداد خط آرین براحتی 40 تا را میدهد در حالیکه سایر نژادها براحتی 60 قطعه را میدهد.
• در مرغ مادری آرین که 10 گله داشتیم ، 135 جوجه را گرفتیم که متوسط کشوری از نژادهای مختلف 140 تا 150 قطعه هست.
• در بخش مرغ گوشتی ، ضریب تبدیل آرین 2/0 بالاتر است که هزینه تولید آن بازای هرکیلو 4000 تومان گرانتر میشود. نصف این اختلاف ضریب تبدیل بدلیل مسایل مدیریت در مزرعه است و نصف آن ژنتیکی است که فعلا نمی تواند تغییر یابد ولی عامل مدیریتی را می توان اصلاح نمود. ضریب تبدیل در رکورهای گوشتی روی وزن اقتصادی 2/2 در آرین 8/1 گرفته شده در نژادهای خارجی روی 6/1 بدست آمده است.
• در باره راهکارهای قابل ارایه شده باید به لایه های مختلف فنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توجه شود. برخی معتقدند با کاهش وزن مرغ گوشتی که در آن می توان ضریب تبدیل را اصلاح نمود تمام مشکلات حل میشود ، در حالیکه الگوی اقتصادی مصرفی مردم و بازار به دستور دولت عمل نمی کند که بیایند مرغ کوچک بخرند یا با کالابرگ دریافت کنند. الان مصرف به سمت مصرف مرغهای قطعه بندی و مرغهای بی خس شده و کبابی رفته است.
• بنا یه سؤال و پاسخ آقای فاضلی معلوم است که بناست دولت روی همین لاین آرین که این همه هزینه کرده تمرکز داشته باشد و گزینه های دیگر فعلا منتفی است. در این صورت باید توجه داشت که نمی توان هزینه های هنگفت تحقیقات، حفظ و اصلاح نژاد آرین بالاست و باید یا از طریق صادرات به بازارهای منطقه ای جبران شود و یا از خزانه دولت پرداخت شود و نباید با سیاستهای یکطرفه هزینه آن را به مرغدار یا مصرف کننده تحمیل کرد. همان کاری که در خودرو سازی دنبال شده است که دولت برای دفاع از خودروی داخلی هزینه اضافی به مصرف کننده تحمیل نموده است.
• باید بدانیم که این نژاد آرین، به لحاظ فاز پیشرفت ژنتیکی عقب نگه داشته شده و باید روی آن کار شود و می تواند ارتقاء یابد. باید با نظارت و حمایت دولت در اختیار بخش خصوصی قرارگیرد. به عبارتی نهادهای حاکمیتی و یا نیمه دولتی مثل اتکا، کوثر و بنیاد مستضعفان و غیره می توانند از ابتدا تا بازار مصرف را مدیریت کنند تا اینکه بعد از اصلاحات اولیه بازار خود را پیدا کند.
• یکی از سیاستهای اشتباه کنونی این است که به مرغدار ابلاغ شده که نیمی را آرین بریزند و مابقی را از نژادهای دیگر بریزند که متاسفانه بر این اساس این میزان جوجه آرین اصلاً تولید نمی شود و این باعث شده تا مرغداران در بلاتکلیفی شدیدی قرارگیرند.
عکسهایی از کارگاه