موضوع: گزارش جلسه جایگاه تشکلها در توزیع نهادهای خوراک دام و طیور
تاریخ جلسه 1399/10/10
پیرو نشستی که در تاریخ چهارشنبه 1399/10/10 ساعت 22-19 با حضور تعدادی از فعالان صنعت طیور (اسامی در انتهای گزارش ذکر می شود) در قالب فضای مجازی و با دستور بررسی :«جایگاه تشکلها در توزیع نهادهای خوراک دام و طیور» برگزار گردید، در ادامه گزارشی از مواضع مطرح شده در جلسه ارایه خواهد شد.
آقای عظیمی، عضو پژوهشی حوزه سیاستگذاری وزارت جهادکشاورزی:
با ذکر مقدماتی در باره عقبه مطالعه ، به چالشهای مؤثر بر بهره وری تولید گوشت مرغ پرداخت. از بین چالشهای گوناگون مؤثر بر بهره وری سبز تولید گوشت طیور، چالشهای اجتماعی از بیشترین نفوذ و تأثیر برخوردار بوده که از این میان؛ رفتار تشکلهای صنعت طیور به عنوان یکی از ذی نفعان این عرصه - به عنوان موضوع بحث جلسه- مورد توجه قرار دارد. لذا با طرح سؤالات ذیل در صددیم تا پاسخهای حاضرین را بشنویم:
1- ضرورتهای واگذاری توزیع نهاده خوراک طیور به تشکلهای صنعت؟
2- تجارب قبلی موفق در ورود بخش خصوصی به عرصه تأمین و توزیع نهاده ها ؟
3- دلایل عدم توفیق تشکلهای صنعت طیور برای مدیریت توزیع نهاده خوراک طیو سازماندهی نظام بهره برداری روستایی (مالکیت - مشارکت) در جهت شکل گیری زنجیره ارزش کالاهای کشاورزی – مورد مرغ گوشتی ؟
توضیحات مهم در طول نشست:
انتقادات هر یک از حاضرین به معنای تضعیف دولت، تشکل و یا فرد نیست. بلکه ما اعتقاد به «نقد درون گفتمانی» داریم و تلاش می کنیم در قالب یک نگاه علمی و کارشناسی به موضوع نگاه کنیم تا آسیبهای اصلی و راه حل آنها شناخته شود.
در جایی که سیاستهای حاکمیتی بر واگذاری امور اقتصادی صنعت طیور به بخش خصوصی است چگونه می توانیم بر خلاف اینرسی موجود در دولت و یا تشکلها به بازسازماندهی تشکلها در جهت واگذاری امور تصدی گری به تشکلها بپردازیم؟
آقای جمشیدی ، رییس انجمن صنفی مرغداران گوشتی استان خراسان رضوی:
از جمله دلایل عدم توفیق تشکلها، کثرت تشکلهای موجود برای دفاع از منافع مرغداران است. به دلیل دخالت دولت تشکلها نتوانسته اند به درستی به فعالیت خود ادامه دهند و لذا به دنبال تشکلهای جدید رفته اند.
در این حال تشکلها دچار رقابت نادرست شده اند.
تا وقتی صدور مجوزها دست دولت است و اختیارات و امکانات ، ساختمان و بودجه و ... دست دولت باشد ، تشکل با چه امکاناتی می تواند وارد عرصه مدیریت تأمین و بازار نهاده شود؟
اگر صفر تا صد زنجیره ارزش دست تشکلها باشد می توان کاری کرد .
از نگاه بنده تجربه موفقی در مدیریت این عرصه نداشتیم. دولت نخواسته و نمی خواهد تشکلها پا بگیرد.
آقای کمالی ، مشاور مدیر عامل اتحادیه مرغداران گوشتی :
در این ایام که بحث از نامه اتحادیه به مقام معظم رهبری مطرح شده و گفتگوهای متنوعی باب شده است . لازم است عملکرد تشکلها را بنیانی تر ببینیم.
ما شرایط گوناگونی را پشت سر گذاشته ایم در دوران دفاع مقدس که دشمن به مرزهای ما حمله کرد ما چگونه عمل کردیم ، اگر بنا بود مردم تحت یک دیسیپلین خشک بالا به پایین و پادگانی عمل کنند می توانستیم جنگ را به پیروزی برسانیم!؟
الان که در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی هستیم و باز باید مردم و تولیدکنندگان به عرصه وارد شوند می توان به صورت بالا به پایین و به صورت پادگانی تولید را مدیریت کرد؟
در زنجیره ارزش تولید مرغ گوشتی جای سیاستگذار- مجری -تولید کننده - ناظر به هم خورده معلوم نیست که جای تشکل کجاست؟ تشکلها نه در برنامه ریزی و نه در در تصمیم گیری دخالت جدی ندارند.
در این وضعیت تشکلها عمدتا در قالب نهاد توزیع کننده نهاده وارد شده اند و نمی توانند بدون پشتوانه مالی و تجربی با افرادی که توانسته اند در این مدت و با استفاده از فضای بدون رقیب به تصاحب بازار تأمین و توزیع نهاده وارد شده اند به رقابت بپردازند. از همه بدتر اینکه دولت به صورت مستمر در انتخاب مدیران اتحادیه ها دخالت می کند.
نظام تولید مرغ گوشتی نیازمند شبکه اعصاب فعال برای فهم شرایط تولید و مخاطرات موردی در عرصه تولید و تصمیم گیری به موقع برای رفع مشکلات است. در شرایطی که تا یکماه پیش حاکم بود تأمین و توزیع نهاده ها با مشکلات جدی مواجه بود و فغان مرغداران بلند بود ، براین اساس بود که اتحادیه برای دفاع از مرغداران اقدام به تنظیم نامه به مقام معظم رهبری نمود. بازارگاه یک ظرفیت و ابزار بسیار خوبی برای تنظیم ورودی و خروجی نهاده هاست و اصل آن مورد تأیید است . بازارگاه یک نرم افزار است و باید معطوف به فرآیندی از تأمین و توزیع نهاده تعریف شود و آن را تحت یک الگوریتم و فرآیند مناسب پیاده کنند که مشکلی وجود نداشته باشد. گرچه تلاشهایی برای اصلاح آن به عمل آمده اما هنوز هم مشکلاتی دارد که مرغداران را برای دریافت نهاده با مشکل مواجه نموده است.
مشکل اصلی اینجاست که عموماً دولت می خواهد حرف اول و آخر را بزند و جایی مهمی برای تشکل قائل نیست.
عموماً تعاونی حاصل انتخاب اعضاء و مدیریت دولتی است، اگر مشکلی در هیأت مدیره باشد باید به فرآیند انتخاب بازگردیم تا ببینیم.
آقای معصومی ، فعال صنعت طیور ، مدیر عامل تلاونگ
از نظر من به عنوان تولید کننده ای که بیش از 40 سال است در حلقه های مختلف صنعت طیور حضور دارم ، یا دولت باید کل صنعت را به بخش خصوصی واگذار کند یا کل آن را در اختیار بگیرد. در وضعیت کنونی بخشی به از تأمین و توزیع نهاده ها را کنترل می کند ، تولید و هزینه های آن به عهده بخش خصوصی است و در ادامه روی کالای تولیدی با یک معیار قیمت گذاری می کند . در حالی که هزینه های تولید متفاوت است یکی از سؤالات مهمی این است که چرا مرغ و تخم مرغ تولید شده در تمام نقاط کشور به یک قیمت فروش برود؟
از سویی چون مرغ و تخم مرغ یک کالای راهبردی تعریف شده ، تا وقتی این نظام هدفگذاری و سیاستگذاری وجود داشته باشد، محال است چیزی در چرخه تأمین نهاده و تولید و بازار صنعت طیور به بخش خصوصی واگذار شود. گرچه از نظر من نه مرغ گوشتی نه گندم و نه محصولات دیگر در فضای بازار جهانی قابل تهیه است و اصلاً استراتژیک نیستند که لازم باشد اینگونه سیاستها در مورد آن منظور شود. همانطور که گفتم دلیل آن این است که گوشت مرغ و تخم مرغ یک کالای راهبردی تعریف شده و اگر دولت تعهد به این امر هم بدهد ، اما به دلیل هر تغییر در بازار ، وارد می شود و امر در کنترل خود می گیرد. چرا در حالی که نهاده ها با قیمت 4200 تومانی در اختیار تولید کننده قرار می گیرد در نهایت محصول نهایی با قیمت کیلویی 18000 تومان و براساس ارز 12000 تومانی به مصرف کننده می رسد؟ در این شرایط هم ، همیشه تولید کننده مقصر بوده و خواهد بود.
بنا به آنچه بنده طی ده های گذشته از دولت های مختلف دیده ام ، مشاهدات من حاکی است که دولتها بنا به فضای انتخابات بنا به مناسبت نوروز و یا مناسبتهای مذهبی وارد شده اند و به بهای تأمین نظر عموم مردم در تولید و قیمت به ضرر تولید دخالت کرده اند و اصلاً اعتقادی ندارم که دولت کار را به بخش خصوصی واگذار نماید. در شرایط عمومی که تا کنون در کشور گذشته است ، مرغداران و تشکلها مجری اوامر دولت هستند که اگر بگویند 80 میلیون قطعه یا 100 میلیون قطعه جوجه بریزید یا به چه قیمتی بفروشید ، بگوییم چشم. تمام این ها هم بخاطر منتی است که از طریق پرداخت یارانه به نهاده بر سر مرغدار دارند.
اگر دولت می خواهد قیمت را برای مصرف کننده پایین نگه دارد چرا این کار را به زیان مرغدار انجام می دهد؟ چرا یکبار تکلیف را معلوم نمی کنند که ارز را به مرغدار ندهند و بگذارند مرغدار بنا به ارز آزاد نهاده وارد کند ، تولید کند و با قیمت آزاد به بازار بدهد و اگر دولت می خواهد به بخشی از مصرف کنندگان تخفیف بدهد ، به آن مصرف کنندگان یارانه بدهد. اگر صنعت آزاد شود ، تاجر و توزیع کننده نهاده ، کار خودش را می کند ، تولید کننده کار خودش را می کند تا به مصرف کننده برسد.
آقای اسداله نژاد، نایب رییس انجمن صنفی مرغداران گوشتی کشور:
در سطح کشور با تعدد تشکل مواجه هستیم. این تشکلها هم نمی توانند انتظارات تعریف شده را برآورده کند. شرایط به گونه ای است که نه دولت به تشکل و نه تشکل به دولت و نه فعالان مرغداری به تشکل اعتماد کامل ندارند. یکی از دلایل آن فراگیر نبودن تشکلی در صنعت طیور است که بتوانند به درستی نیاز مرغدار از یک سو و از سوی دیگر نیاز حاکمیتی را برآورده کنند. از سوی دیگر خود تشکلها هم نتوانسته اند به اندازه کافی خود را رشد دهند.
اتحادیه مرغداران گوشتی به عنوان مصداق کامل تشکل در صنعت مرغ گوشتی هست که اگرچه مواضع و عملکرد دولت بعضاً دارای اشکالاتی هست ، اما این تشکل هم نتوانسته و شاید بتوان گفت به دلیل سود نهفته در توزیع نهاده ، نخواسته فراتر از آن وارد فعالیت مدیریتی در عرصه صنعت شود.
در جایی که دیده شده بازارگاه علی رغم اشکالاتی - که قابل رفع هم هست- توانسته دست دلالان را کوتاه کند ، این سؤال پیش می آید چرا اتحادیه مرغداران اقدام به تنظیم نامه خطاب به مقام معظم رهبری کرده است؟ این گمان تقویت می شود که این اقدام اتحادیه به دلیل قطع سود ناشی از توزیع نهاده بوده باشد!
همانطور که می دانیم در شرایطی که ما در جنگ اقتصادی با دشمن هستیم ، درست است که اتحادیه خود را کاسب و واسطه توزیع نهاده و فعال مرغدار را مشتری خود ببیند که در این بین به دنبال سود توزیعی خود باشد؟ در حالی که می بینیم هزینه های تولید برای مرغدار بالاست و دولت هم اجازه افزایش قیمت منطقی برای جبران هزینه ها را نمی دهد ، آیا ما هم باید به دنبال کسب سود از این طریق باشیم.
بازارگاه یک خط مستقیم بین تاجر وارد کننده نهاده و مرغدار ایجاد کرده و حلقه های واسطه ، چه تشکل ، چه دفاتر رسمی و غیر رسمی دیگر را حذف کرده و ضمناً نهاده را با پایین ترین قیمت ممکن به مرغدار می رساند. لذا نگاه کاسب کارانه اتحادیه که منجر به افزایش هزینه تولید می شود یک آفت و رفتار آسیب زننده است.
لذا من هم معتقدم که اولا فدراسیونی از حلقه های مرغ مادر، مرغ تخمگذار، مرغ گوشتی ، ... تشکیل شود و ثانیاً جایگاه تشکل به درستی تعریف شود.
در باره تجارب موفق : سال 1386 بنا شد تأمین و توزیع نهاده ها به تشکلها واگذار شود اما در همان موقع هم در توزیع نهاده انحراف داشتیم در خرید به موقع مرغ گوشتی و دریافت پول توسط مرغدر مشکل داشتیم.
ساختار اتحادیه ها بر مبنای واسطه گری برای توزیع نهاده ها غلط است و تا تشکلها بروز رسانی نشوند و تشکلی فراگیر در صنعت شکل نگیرد نمی توانیم به صورت جدی مشکل صنعت را حل کنیم.
گرچه دولت یکی از عوامل مؤثربر عدم توفیق تشکلها برای حضور موفق در مدیریت بازار نهاده ها تلقی می شود، اما نوع رفتار خود تشکلها نیز عامل مهمی برای موفقیت آنها در این عرصه بوده و خواهد بود. باید تفکیک قابل بشیم بین تامین و توزیع نهاده ، اعتقاد دارم که از واردات و تامین نهاده توسط اتحادیه و هر تشکیل که توانمند هست صد درصد حمایت شود و حتی اعتبارات تخصیصی به شرکت پشتیبانی به تشکل متقاضی برای واردات اختصاص پیدا کند اما اینکه تشکل بیاید با افزایش درصدی به عنوان سود امر توزیع نهاده را مطالبه کند ،کاملا مخالفم و به نظرم روند توزیع نهاده از طریق سامانه بازارگاه با حذف حلقه های واسط باید حمایت و پشتیبانی شود.
آقای چهار آیین مدیر عامل شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور
بنا به اصول قانون اساسی و سیاستهای اقتصاد مقاومتی و اصل ۴۴ قانون اساسی و ماده ۶ قانون افزایش بهره وری کشاورزی و واقعیتهای اقتصاد ملی ، باید امور تصدی گری به بخش خصوصی واگذار شود.
در باره تجارب موفق تشکلها، غالباً تجربه موفقی که استمرار داشته باشد وجود نداشته است. بنا به اینکه علی الاغلب افرادی که در کسوت هیأت مدیره تشکلها وارد شده اند، به این معنا که تولید کننده نبوده اند ؛ نسبت به مسائل واقعی صنعت طیور آگاهی لازم را نداشته اند ، و به همین دلیل نتوانسته اند بیشتر از نقش واسطه گری برای دریافت نهاده ها و گذاشتن درصدی روی آن و گرفتن حق العمل توزیع از مرغدار کار جدی ای انجام دهند. این هم به این دلیل بوده که عموماً دانش و تجربه لازم را نداشته اند. لذا طبیعی است که در این شرایط ظرفیت تشکلها برای جلب اعتماد تولید کنندگان از یک سو و اعتماد حاکمیت به توانمندی آنان دچار خدشه شود. شاهد مثال هم اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی با اختیارات قانونی وسیع است ولی باید بپرسیم چه زمان توانسته نهاده ها را از خارج وارد کند، ترخیص کند، به مرغدار برساند، تولید مرغ را مدیریت کند، مرغ زنده را از مرغدار بخرد و به بازار تحویل دهد؟ طی 15 سالی که اتحادیه تشکیل شده ، مدیران مربوطه گزارش دهند در چه مقطعی موفق بوده اند و چه مشکلی را حل و‌فصل کرده اند. آنها فقط برای دریافت حقوق و مزایای و کسب منفعت شخصی فعالیت کرده و کمترین منفعتی برای تولید کنندگان نداشته، ندارند و نخواهند داشت.
نامه اخیر رئیس هیئت مدیره به مقام معظم رهبری ضمن اینکه خلاف اساسنامه است بگونه ای فریب کارانه قصد داشته است که چنین وانمود کند که قبل از ابتکار وزارت جهاد کشاورزی در راه اندازی سامانه بازارگاه و حذف واسطه های زیانبار صنعت، اتحادیه ملجا و پناهگاه تولید کنندگان بوده و نهاده های مورد نیاز آنان را تامین می کرده است!!!! اما و اسفا که این همه وا اسلامای آقای غلام حسین جافر برای تامین منافع تولید کنندگان نیست بلکه از فراق درآمد یامفتی است که قبل از این نصیب این حضرات می شد تا هر جور خواستند آنرا حیف و میل کنند.
این نامه مصداق عینی « هدف وسیله را توجیه می کند است» و صرفا قصد مظلوم نمائی به منظور کسب منافع شخصی است.
آقای خوش صحبتان، مشاور اسبق معاون امور تولیدات دامی جهاد کشاورزی
عموم دوستان برخی جنبه ها از ضعف تشکلها را مطرح کردند. بنا به تجارب 40 ساله گذشته ، شاهد بوده ایم که بنا به ضعف برنامه و انسجام تشکلها نتوانسته ایم در بخش خصوصی یک صدای واحد به وجود آید. لذا به نظر می رسد نیازمند یک بستر و ریل گذاری برای سوار کردن و پیاده سازی حلقه های مرتبط با زنجیره گوشت مرغی روی آن هستیم.
در برخی بیانات همکاران اشاره شد که دولت مانع تحقق یک تشکل واحد بوده است، که بنده می خاهم عرض کنم اگر تشکلهای بخش خصوصی توانسته باشند یا به عبارتی بتوانند انسجام رفتاری خود را بروز دهند ، بعید است که دولت ، مقاومت مهمی برای واگذاری امکانات به تشکل نشان دهد.
برخی دوستان فرمودند که در سال 1391 تمام اختیارات به اتحادیه واگذار شد ، اما تجربه موفقی در مدیریت مناسب صنعت بروز نکرد. به نظر بنده بهتر است ما بیشتر به تقویت ظرفیتهای موجود قانونی و عملیاتی بپردازیم. تلاش کنیم تا جهت بحث را از جزییات خارج کنیم و زمینه را برای جلسه بعد به سمت بررسی های لازم جهت سازماندهی صنعت طیور ببریم.
آقای منصوری، نایب رییس اتحادیه سراسری صنعت مرغداری کشور وزارت تعاون
موضوعات مطرح شده هر کدام جای بحث خود را دارد. موضوع اینکه واقعیتهای موجود اقتصاد کشور چیست و راه حل آنها چیست؟
اما اینکه چه اموری و تحت چه شرایطی به تشکلها واگذار شود !؟ به موضوعات متعددی وابسته است.
دولت یا تشکل کجا وارد شود یا نشود؟ ورود تشکلها چقدر در حل مسائل مؤثر است؟
تشکلها چگونه عمل می کنند و قوتها و ضعفهای آنها چیست؟
همه و همه جای بحث دارند. پیشنهاد میکنم هر یک از سؤالات و عناوین بحثها در جلسات متعدد مورد توجه و بحث قرارگیرد.
برخی دوستان اشاره می کنند یا کل اقتصاد طیور در اختیار دولت باشد یا کل آن در اختیار بخش خصوصی، این دو طیف در حال حاضر بیشتر در وضعیت نظری قابل بحث هستند تا عملی باشند. در شرایطی که مرغ گوشتی به عنوان یک کالای استراتژیک مورد توجه جامعه و حاکمیت است، شرایط به طور طبیعی به این سمت می رود که دولت در مقاطع مختلف ورود کند. از طرفی همکارمون فرمودند اجازه بدهیم مانند مقطع دفاع مقدس با ورود مردم مشکل اقتصاد حل شود، این هم به نظر من با واقعیتهای کنونی جامعه همخوانی ندارد و ضمن اینکه مسائل اقتصادی با مسائل دفاعی و امنیتی کشور که در آن سود و زیان و منافع اقتصادی مطرح است متفاوت است. چه ما بخواهیم یا نخواهیم در شرایط محدودیت منابع و تنوع و گستردگی نیازهای مردمی، دولتها ناجار به ورود هستند. حتی در آزادترین اقتصادها هم دولت در شرایط متعدد ورود می کند. می دانیم که نفس ایجاد تشکل یعنی انسجام دادن یک حوزه فعالیتی توسط گروهی از فعالان آن حوزه است.
انچه در باره عملکرد و تجارب موفق یا ناموفق تشکلها و ضعف عملکرد میتوان گفت: از کوزه همان برون تراود که در اوست. تنوع و تکثر و عملکرد تشکلهای صنعت طیور که ذیل وزارت تعاون و وزارت جهادکشاورزی فعالیت می کنند ماحصل نوع ورود غیر هماهنگ وزارتخانه ها در سازماندهی تشکلهای پراکنده صنعت طیور و حمایت و هدایت آنهاست. موضوع تعدد و کثرت تشکلها بسیار مهم هست که عملکرد تشکلهای صنعت طیور را تحت شعاع قرارداده است.
مهم این است که در شرایط کنونی کشور چگونه می توانیم به الگویی نسبتاً مناسب برای تشریک مساعی بین تشکلها و دولت دست یابیم تا منابع و فرصتها به طور نسبتاً مناسب بین واحدهای تولیدی قابل توزیع باشد . بازارگاه را یکی از مکانیسمهای مفید ولی دیر هنگام برای توزیع عادلانه نهاده تلقی می کنم. اما این خدمات توزیعی می تواند در قالب ظرفیت تشکلها انجام شود. همانگونه که الان ما در قالب تشکل آموزشهایی ارایه می دهیم. تشکلها در صورت توانمند شدن میتوانند هم در تأمین و هم در توزیع کالا و محصول ، نه تنها در سطح داخلی بلکه در سطح بین المللی نقش ایفا کنند، که البته الان این ظرفیت شکل نگرفته است.
تشکلهای صنعت طیور می توانند به مطالبه اجرایی شدن سیاستهای دستگاههای اجرایی و قوانین موجود مانند اجرای اصل 44 قانون اساسی بپردازند و این در حالی است که حتی قوانینی که تحت عنوان قوانین تعاون و اصلاحی مکمل آن نوشته شده بعد از 10 سال حتی یک آیین نامه اجرایی برای آنها تنظیم نشده است.
بنده اعتقادی ندارم که برای اجماع تشکلهای صنعت طیور ، ضرورتاً سازمان جدیدی شکل بگیرد. در جمهوری اسلامی ایران، قانون تعاون ذیل وزارت تعاون (که الان تحت نام وزارت کار، تعاون و امور اجتماعی است) تدوین شد، نقش این قانون همین است که اجماع لازم و سازماندهی مناسبی برای تعاونیهای صنعت طیور داشته باشد، ایجاد کند. اما بنا به اینکه برخی وزارتخانه ها به خاطر منافع دستگاهی نمی خواهند ذیل این قانون عمل کنند از عیوب اجرایی قانون در دستگاههای دولتی است.
آقای سید مصطفوی، دبیر اسبق انجمن تولیکنندگان جوجه یکروزه
هیچ ضرورتی برای واگذاری توزیع نهاده ها به تشکلها وجود ندارد. چرا که در حال حاضر که ارزی وجود ندارد و دولت با مشکلات متعددی برای واردات مواجه شده، الان بحث واگذاری امور به تشکلها چه محملی دارد؟ ضمن اینکه دولت در حال حاضر هم در مرحله انتقال قرار دارد و برنامه آینده چندان مشخص نیست.
علی رغم نظر برخی دوستان ، ما تجارب موفقی در ورود تشکلها در مدیریت تأمین و توزیه نهاده ها و تولید داشته ایم، مانند تعاونی مرغداران مرکز ، تعاونی صنایع مرغ مادر، تعاونی مرغداران قم، تعاونی مرغداران سبزوار و ... که قبل از طرح موضوع زنجیره ها شکل گرفته و در واقع مانند زنجیره کار می کردند. اما رفته رفته آنقدر عرصه بر اینها تنگ شد که کارایی خود را از دست دادند.
اتحادیه وقتی می تواند درست کار کند که تکلیف دولت و تشکل در کنار هم به گونه ای درست و در عرض هم تعریف شود. اتحادیه کشاورزان و مرغداران کانادا AAFC یک مثال از این نوع است که در هیئت مدیره آن وزیر کشاورزی و 4 نفر از بخش های مختلف خصوصی حضور دارند، آن وزیر هم یک رأی در کنار دیگران دارد. در کنگره بین المللی برزیل سال 2012 که شرکت داشتم تمامی تشکلهای تولیدی و صادراتی برزیل در کنار وزیر حضور داشتند و وزیر هیچ ارجحیتی به آنها نداشت. در اینجا اگر وزیر در میان تعداد زیادی از فعالان بخش خصوصی بنشیند همه به آن یک نفر رأی می دهند چرا که استقلال رأی ندارند. در این شرایط امکان واگذاری تصدی گری به بخش خصوصی بی معناست. در کانادا وقتی یک مرغدار می خواهد وارد صنعت طیور شود باید به لحاظ دانش و مهارت و سرمایه واجد شرایط لازم باشد. به علاوه به ازای هر قطعه جوجه باید 100 دلار در quota سپرده بگذارد. در این شرایط تعاونی( quota) با سرمایه جمع آوری شده بازار را کنترل می کند و نمی گذارد به مرغداری فشار وارد شود یا بیش از حدش جوجه ریزی کند.
جدا از تشکلهای موفق ، دلیل عمده عدم توفیق تشکلها این است که در مجامع عمومی ، سؤال و برنامه مشخصی ندارند. اگر افرادی می آیند در سطح هیأت مدیره می خواهند فعالیت کنند باید براساس برنامه مشخص و قابل اجرا، ارایه و خود را در معرض انتخاب قرار دهند. اگر بنا باشد تشکلی سرنوشت صنعت طیوری را که 2% تولید ناخالص داخلی را به عهده دارد ، مدیریت کند ولی برنامه نداشته باشد ، همان اتفاقی می افتد که تا الان ادامه داشته است. دلیل عدم ارائه برنامه هم این است که تیم کارشناسی ندارند و مضافا" به اینکه دولت هم رسما" آنها را قبول ندارد . این که گفته می شود که حتماً یک مرغدار باید عضو هیأت مدیره شود، درست نیست چرا که معمولاً یک مرغدار خوب ، لزوما" یک مدیر خوب در سطح کلان نیست. در برزیل که عمده بازار صادرات مرغ دنیا را در اختیار گرفته ، مدیریت آن در دست غیر مرغدار است، تشکلهای تولیدی هم سرجای خود قرار دارند کار خود را بخوبی انجام می دهند. اما از مدیران اقتصادی و .. در سطح کلان و بین المللی استفاده می کنند . اگر بخواهیم مانند آنها رشد کنیم باید در همه زمینه های مربوطه مثل آنها هم برنامه داشته باشیم و هم از مدیران آگاه استفاده کنیم. بنا براین باید دیدگاه دولت و حاکمیت نسبت به تشکل هم عوض شود و در عین حال مرغداران هم باید دیدگاه خود را نسبت به هییت مدیره تشکل ها تغییر دهند.
پیشنهاد مشخص دیگر این است که تشکلها در فرآیند انتخاب اعضای هیأت مدیره دگرگونی به وجود آورند تا افرادی سر کار بیایند که قدرت تحلیل مسائل اقتصادی مختلف در سطح صنعت و فراتر از صنعت را داشته باشند. اگر امروز به تشکلی گفتند که یک کشتی کنجاله سویا به ارزش 16 میلیون دلار ( با ارز نیمایی حدود 400 میلیارد تومان ) وارد کشور کند ، با چه ظرفیت اقتصادی، اعتباری، مهارتی و دانشی می تواند این کار را انجام دهد؟ چگونه می تواند از مرغدارها این سرمایه را جمع آوری کند؟
می توان امور ا به تشکل واگذار کرد به شرط اینکه ظرفیتهای دانشی و اقتصادی داشته باشد. بهتر است تشکلها رتبه بندی شوند تا براساس ظرفیتهایی که دارند، کارهای در حد توان را به آنها واگذار کرد.
ضمناً تشکلهای صنعت طیور باید برنامه داشته باشند تا بتوانند بر اساس آن نسبت به مطالبات کارشناسی خود از دولت اقدام نمایند
1- اگر ارز یکسان شود احتیاجی به چنین سیاست گذاری نخواهد بود ، بلکه فعالیت فنی و علمی بازاریابی توسط کارخانه ها، جلب و جذب مشتری خواهد کرد.
۲- در عرصه توزیع نهاده ها در همین اواخر که لیزین و متیونین توسط تشکل ها توزیع می شد فقط انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه و انجمن زنجیره ها بی عیب بودند چون سیستمی کار می کردند. ضمن اینکه تعاونی های موفقی هم داریم که در زنجیره تامین و توزیع و تولید موفق بوده اند.
۳- ۹۰ درصد تعاونی ها بر اساس نیاز بخش دولتی ایجاد شده اند و به همین جهت بیشتر توزیعی هستند. و اگر در مجامع عمومی به بیلان انها رسیدگی شود عموما ورشکسته هستند، به این دلیل باید برای انتخاب مدیرانشان از کسانی که دارای برنامه قابل اجرا در عمر مدیریتشان دارند استفاده کنند و به انها رای دهند. تا این امر اصلاح نشود تشکل ها مشکل شان حل نخواهد شد.
آقای فارغی، رییس شرکت زنجیره های مرغ گوشتی
دولت به نوعی می خواهد اشتباهات خود را در توزیع نهاده ها به گردن تشکلها بیاندازند. ضرورت واگذاری امور به تشکلها جدی است اما موانع موجود در این مسیر هم جدی است . بیان آقای معصومی کاملاً درست هست. دولتها تا کنون اعتقادی به این امر نداشته و برنامه ای هم نداشته اند. متاسفانه ضعف اعتماد بین بخش خصوصی و دولتی از یک طرف و ضعف اعتماد و همکاری درست بین تشکلها هم از سوی دیگر مزد بر علت شده است. در جایی که تشکل باید حد واسط مرغدار و دولت باشد اما عملاً دولت هرجا خواسته فردی را تشکلی را از مسیر خارج کند ، به طور برنامه ریزی شده آن فرد و تشکل را به انزوا می کشانند. تشکلها را متهم نکنیم. هر جا هم تلاش شده امور واگذار شود مشکلی در آن امر وجود دارد.
باید به جای قضاوتهای نابجا و مقصر جلوه دادن یکدیگر ها، سعی کنیم ساختارها و فرآیندها را اصلاح کنیم. تا وقتی امضای طلایی و رانت و رانت خواری های متفاوت از جمله آنچه وابسته به اختلاف قیمت ارز وجود داشته ، نمی توانیم درست حرکت کنیم. بنا به گزارشهای موجود 30 درصد مشکلات ما ناشی از تحریم است اما 70 درصد مشکلات ما ناشی از روابط مدیریت داخلی اقتصاد است. ساختار اقتصادی ما هم به تبع ساختار فکری ما اشکال دارد ، به این معنا که دولتها نمی خواهند امور را به بخش خصوصی واگذار کنند.
آقای دباغ، دبیر انجمن صنفی مرغداران گوشتی استان خراسان رضوی
با تکیه بر تجربیات قبلی در صعنت مرغداری هرزمان وضیعت صنعت در حال ثبات و پایداری بود به صورت مقطعی مشکلات صنعت از سوی فعالین و تاثیر گذاران در صنعت به فراموشی سپرده می شود. با بروز تنشها و بحرانها انگشت اتهام به سوی حلقه های مختلف صنعت نشانه می رود . از جمله قیمت جوجه ، تامین نهاده ، قیمت نهاده ، هزینه های تاثیر گذار ، عملکرد جهاد ، دامپزشکی ، عملکر د ساز مان صمت و تعزیرات ، عملکرد پشتیبانی و نهایتا توزیع نهاده ، قیمت گذاری و ... اعتراض گسترده مر غداران به عنوان حلقه مولد و مصرف کنندگان به عنوان مصرف کننده نهایی محصول.
پایداری و ثبات در هر صنعت مستلزم پاسخگویی به نیاز ها در زمان و مکان مشخص است انچه در حال حاضر موجب تنش در صنعت مرغ گوشتی است پاسخ نابهنگام نسبت به نیاز صنعت است . اگریک سیستم یا شبکه عصبی را در نظر بگیریم زمانی می تواند نقش تنظیمی موثر داشته باشد که همه ی اجزا این سیستم در زمان و جایگاه خود عمل کنند .
صنعت طیور در حال حاضر شبیه به سیستمی است که هر جز آن در زمان خود عکس العمل مناسب نسبت به بحران ایفا نمی کند و همه ی حلقه ها نگران از امنینت شغلی و ادامه بقا و حیات خود بوده و به ناچار قصور و عدم توفیق را متوجه سایر حلقه ها صنعت یا متولیان امر می دانند تا جاییکه هر جز تلاش می کنند با کسب امتیازاتی گلیم خود را از اب بیرون بکشند. لازمه ثبات صنعت ، ساماندهی است و این مهم زمانی محقق می شود که هر حلقه از صنعت نقش خود را به درستی ایفا کند به عبارتی ساماندهی و ثبات کلی سیستم در صنعت طیور وابسته به یک ثبات نسبی در همه اجزا آن است .
راهکار ساماندهی یا ازاد سازی صنعت است تا به روش انتخاب طبیعی و رقابت سالم موجب ارتقا کالا وخدمات گردد یا اگر بنا باشد مرغ کالایی استراتژیک محسوب شود و حمایت دولتی را پشتوانه خود داشته باشد بایستی ساماندهی لازم صورت گیرد سوال مهم اینجاست چه کسی میتواند این ثبات و پایداری را تضمین کند ؟
مرغدار : با توجه به گرایش صنوف مختلف به صنعت مرغداری هنوز بلوغ کافی در تولیدکنندگان بصورت عمومی ایجاد نشده است تا جاییکه هنوز عملکرد بعضی از مرغداران سنتی بوده و عملا تشکل پذیر نیستند گاها مواردی شاهد هستیم که هنوز ارزش قرنطینه و اهمیت پیشگیری و واکسیناسیون را ندانسته و مقاومت می کنند . راهکار حل این مشکل اقدامات تشویقی یا دستوری است .
تشکلها: قطعا به عنوان یک حلقه واسط نقش موثر در اصلاح و ساماندهی دارند اما نواقص و موانعی باعث عدم ایفا این وظیفه شده است نقص در قوانین و عدم پاسخگویی انها متناسب با نیاز روز ، عضو پذیری مهندسی شده ، مجامع تابع انتخابات مهندسی و مهمتر از همه عدم پاسخگویی و شفافیت در عملکرد ، مهمترین عامل عدم اعتماد تولید کننده به تشکل است . رویکرد درامد زایی در تشکلها سبب شده است تمرکز بر امور کوتاه مدت وسود اور بوده (توزیعی) و اصولا از ورود به مباحث چالشی مانند خرید مرغ زنده توزیع و مدیریت کمبود ومازاد آن ، تعیین سقف و کف قیمت متناسب با هزینه ها ، پرهیز شود اگر قرار است تشکلی اوضاع امور را به عنوان بخش خصوصی بپذیرد بایستی تمام و کمال امور مربوط به صنف را مدیریت کند و مهمتر از همه با ارایه گزارش های به موقع و شفاف سازی ، حس اعتماد اعضا را کسب نماید . بر خلاف نظر برخی دوستان واگذاری همه امور توسط بخش دولتی به تشکل های خصوصی با شرح فوق امکان بروز شرایط بحرانی تر را فراهم می سازد و می توان به دولتمردان حق داد که در این شرایط نخواهند مدیریت صد در صدی تامین و توزیع نهاده و سایر امور مرتبط را که متعلق به یک کالا استراتزیک است را به چنین تشکل هایی واگذار نمایند.
کما اینکه در راستای خصوصی سازی شاهد هستیم ، واگذاری بخشهایی از صنایع یه بخش خصوصی نتایج امید وار کننده به همراه نداشته است به نظر می رسد رفع نواقص تشکلها و نظارت عملکردی دولت و شفاف سازی عملکرد تشکل ها بتواند زمینه ساز تشکل هایی باشد که بخوبی بتوانند ایفا نقش داشته باشند .
مدیریت دولتی : به نظر می رسد دخالت نابجای بخشهای دولتی آن هم بدون تحقیق و راستی ازمایی از عوامل تاثیر گذار بر صنعت باعث افزایش تنش در تولید شده است متناوبا مدیران ملی ، استانی و منطقه ای متاثر از تغییرات و جابجایی دولتها و قانون گذاران تغییر می کنند و با آمدن مدیران جدید سیاست های قبلی پیگیری نمی گردد و این تصمیمات در هر مقطع تبعاتی برای تولید کننده به همراه دارد بخشنامه های خلق الساعه با ماهیت تولید ناسازگار است به عنوان نمونه طی هفته های گذشته بواسطه فشار و تنش بازار و احضار وزیر محترم به کمیسیون کشاورزی مجلس در خصوص افزایش قیمت مرغ چندین بخشنامه آنی و فوری با خمیر مایه تهدید و تنبیه مرغداران ابلاغ شد که تبعات این تصمیمات قبلا توسط تولید کنندگان و تشکلهای صنفی بارها گوشزد شده بود یکبار عنوان شد مرغدار موظف است 30 درصد مرغ خود را ( علیرغم دریافت حداکثری نهاده از بازار آزاد) به نرخ مصوب تحویل دهد این در حالیست که نرخ مصوب با شرایط بازار اصلاح نمی گردد روز بعد مرغدار موظف است 100درصد مرغ را با نرخ مصوب تحویل دهد ، با این توجیه که مرغدار همه نهاده خود را از اول آبانماه دریافت کرده است . روز دیگر سن کشتار 40 روز است و مرغدار بایستی راس روز چهلم اقدام به فروش کند که این حکایت از عدم اشراف بر بازار فروش دارد ، نهایتا برای راستی ازمایی انباشت نهاده و غیره بایستی سالنها مجهز به دوربین شود ، گاهی صادرات آزاد و گاهی ممنوع بدون اشراف بر بایدها و نبایدهای صادراتی و زمانی قطعه کاری ممنوع می گردد .
این موارد حکایت از این موضوع دارد که همتی در رفع علت اصلی مشکل نبوده ( پایداری و ثبات) و صرفا تمرکز بر رفع مشکلات مقطعی با الزامات دستوری و قهری است که این موضوع با روح تولید و ثبات آن ناسازگار است . در نهایت لازمه ثبات و ساماندهی صنعت عملکرد به موقع ودرست همه اجزا تاثیر گذار در صنعت می باشد که بایستی نقش و وظیفه خود را فارغ از دخالتهای نابجا ، به درستی تعریف و به انجام رسانند . تصور می کنم تشکلی فراگیر با عضویت حلقه های تولیدی و نظارتی در قالب یک فدراسیون سراسری قادر خواهد بود ضمن برنامه ریزی دراز مدت ضرباهنگ تنشها را بهبود بخشد.
آقای خاکپور ، رییس انجمن تولیدکنندگان نهال استان فارس
در پاسخ به مطلب یکی از عزیزان در باره عدم ضرورت اشتغال و تخصص مستقیم مدیر عامل تشکل در آن صنف؛ بنده می خواهم این نکته را عرض کنم که نمی توان برای امر به این مهمی که بناست یک فرد اختیار تشکل را به عهده گیرد ؛ با قیاس با کشورهایی که تجارب متفاوتی در این زمینه دارند ؛ قضاوت کرد.
بر اساس واقعیات کشور ، دیده شده برخی بدون داشتن صلاحیت فنی و شناخت درست از زیربخش کشاورزی وارد تشکل شده ، ابتدا با عنوان خادم ولی در ادامه به شکل حاکمی بد از کار درآمده اند و بیشتر برای استفاده از رانتهای آن تشکل خود را به مدیرعاملی رسانده اند.
در این شرایط شاید بهتر هم باشد که دولت اینگونه تشکلها را در امور دخالت ندهند. لذا باید آیین نامه ها و فرآیند انتخابات را اصلاح کنیم.
آقای توکلی نیک، عضو هیأت مدیره کانون خبرگان کشاورزی استان تهران
بیشترین مشکلی که به آن اشاره نشد این هست که افراد یا تشکلها بیشتر از منافع فردی و محدود و کوتاه مدت خود به موضوع نگاه می کنند. چرا تشکل صنعت طیور تا کنون نیامده تا نیاز خود به نهاده های خوراک را از منابع و تولید داخلی تأمین کند؟ اگر مرغداران متحد بودند من زارع هم می توانستم در تأمین نیازی خوراک دام و طیور به آنها کمک کنم. اما باید برنامه ریزی از درون صنعت طیور بجوشد.
آقای اسماعیلی، قائم مقام جهادکشاورزی استان خراسان رضوی
اگر سامانه های آماری درست باشد و سیستم نظارت واحد و قوی وجود داشته باشد ، اتحادیه بهتر میتواند کار کند. اگر توزیع نهاده در قبال تحویل محصول انجام شود و تشکلها مشابه زنجیره ها توان عکس العمل تحویل محصول رو هم داشته باشند موفقتر خواهند بود. یعنی اگر تشکل کارش فقط توزیع نهاده تعریف نشده و در قبال نهاده ، سایر امور تحویل محصول را هم مدیریت کند می شود به آن تکیه کرد.
اشکال سیستم توزیع تشکل این هست که تشکل در قبال توزیع نهاده تعهدی نداشت، اگر مثل زنجیره ها یا در قالب کشاورزی قراردادی نهاده توزیع شود، تعاونی موفق خواهد بود.
ما در استان چندین تشکل موفق داریم: تعاونی بیهق سبزوار، تشکل گناباد، ملک طرقبه ، دامداران فریمان، دامداران خواف، گاوداران گناباد، دامداران نیشابور، دامداران تربت، گاوداران تربت جام، و .....
تشکلهایی که به نوعی چند حلقه زنجیره را مالک شدن، یا کارخانه شیر دارند، یا کارخانه خوراک دارند، یا مرکز جمع آوری شیر دارند، یا کشتارگاه دارند، اینها موفق شدند و بایستی زنجیره اونها کامل شود. اگر تشکل بخواهد در توزیع وارد شود حتما باید سامانه توزیع را در اختیار داشته باشد.
تاریخ جلسه 1399/10/10
پیرو نشستی که در تاریخ چهارشنبه 1399/10/10 ساعت 22-19 با حضور تعدادی از فعالان صنعت طیور (اسامی در انتهای گزارش ذکر می شود) در قالب فضای مجازی و با دستور بررسی :«جایگاه تشکلها در توزیع نهادهای خوراک دام و طیور» برگزار گردید، در ادامه گزارشی از مواضع مطرح شده در جلسه ارایه خواهد شد.
آقای عظیمی، عضو پژوهشی حوزه سیاستگذاری وزارت جهادکشاورزی:
با ذکر مقدماتی در باره عقبه مطالعه ، به چالشهای مؤثر بر بهره وری تولید گوشت مرغ پرداخت. از بین چالشهای گوناگون مؤثر بر بهره وری سبز تولید گوشت طیور، چالشهای اجتماعی از بیشترین نفوذ و تأثیر برخوردار بوده که از این میان؛ رفتار تشکلهای صنعت طیور به عنوان یکی از ذی نفعان این عرصه - به عنوان موضوع بحث جلسه- مورد توجه قرار دارد. لذا با طرح سؤالات ذیل در صددیم تا پاسخهای حاضرین را بشنویم:
1- ضرورتهای واگذاری توزیع نهاده خوراک طیور به تشکلهای صنعت؟
2- تجارب قبلی موفق در ورود بخش خصوصی به عرصه تأمین و توزیع نهاده ها ؟
3- دلایل عدم توفیق تشکلهای صنعت طیور برای مدیریت توزیع نهاده خوراک طیو سازماندهی نظام بهره برداری روستایی (مالکیت - مشارکت) در جهت شکل گیری زنجیره ارزش کالاهای کشاورزی – مورد مرغ گوشتی ؟
توضیحات مهم در طول نشست:
انتقادات هر یک از حاضرین به معنای تضعیف دولت، تشکل و یا فرد نیست. بلکه ما اعتقاد به «نقد درون گفتمانی» داریم و تلاش می کنیم در قالب یک نگاه علمی و کارشناسی به موضوع نگاه کنیم تا آسیبهای اصلی و راه حل آنها شناخته شود.
در جایی که سیاستهای حاکمیتی بر واگذاری امور اقتصادی صنعت طیور به بخش خصوصی است چگونه می توانیم بر خلاف اینرسی موجود در دولت و یا تشکلها به بازسازماندهی تشکلها در جهت واگذاری امور تصدی گری به تشکلها بپردازیم؟
آقای جمشیدی ، رییس انجمن صنفی مرغداران گوشتی استان خراسان رضوی:
از جمله دلایل عدم توفیق تشکلها، کثرت تشکلهای موجود برای دفاع از منافع مرغداران است. به دلیل دخالت دولت تشکلها نتوانسته اند به درستی به فعالیت خود ادامه دهند و لذا به دنبال تشکلهای جدید رفته اند.
در این حال تشکلها دچار رقابت نادرست شده اند.
تا وقتی صدور مجوزها دست دولت است و اختیارات و امکانات ، ساختمان و بودجه و ... دست دولت باشد ، تشکل با چه امکاناتی می تواند وارد عرصه مدیریت تأمین و بازار نهاده شود؟
اگر صفر تا صد زنجیره ارزش دست تشکلها باشد می توان کاری کرد .
از نگاه بنده تجربه موفقی در مدیریت این عرصه نداشتیم. دولت نخواسته و نمی خواهد تشکلها پا بگیرد.
آقای کمالی ، مشاور مدیر عامل اتحادیه مرغداران گوشتی :
در این ایام که بحث از نامه اتحادیه به مقام معظم رهبری مطرح شده و گفتگوهای متنوعی باب شده است . لازم است عملکرد تشکلها را بنیانی تر ببینیم.
ما شرایط گوناگونی را پشت سر گذاشته ایم در دوران دفاع مقدس که دشمن به مرزهای ما حمله کرد ما چگونه عمل کردیم ، اگر بنا بود مردم تحت یک دیسیپلین خشک بالا به پایین و پادگانی عمل کنند می توانستیم جنگ را به پیروزی برسانیم!؟
الان که در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی هستیم و باز باید مردم و تولیدکنندگان به عرصه وارد شوند می توان به صورت بالا به پایین و به صورت پادگانی تولید را مدیریت کرد؟
در زنجیره ارزش تولید مرغ گوشتی جای سیاستگذار- مجری -تولید کننده - ناظر به هم خورده معلوم نیست که جای تشکل کجاست؟ تشکلها نه در برنامه ریزی و نه در در تصمیم گیری دخالت جدی ندارند.
در این وضعیت تشکلها عمدتا در قالب نهاد توزیع کننده نهاده وارد شده اند و نمی توانند بدون پشتوانه مالی و تجربی با افرادی که توانسته اند در این مدت و با استفاده از فضای بدون رقیب به تصاحب بازار تأمین و توزیع نهاده وارد شده اند به رقابت بپردازند. از همه بدتر اینکه دولت به صورت مستمر در انتخاب مدیران اتحادیه ها دخالت می کند.
نظام تولید مرغ گوشتی نیازمند شبکه اعصاب فعال برای فهم شرایط تولید و مخاطرات موردی در عرصه تولید و تصمیم گیری به موقع برای رفع مشکلات است. در شرایطی که تا یکماه پیش حاکم بود تأمین و توزیع نهاده ها با مشکلات جدی مواجه بود و فغان مرغداران بلند بود ، براین اساس بود که اتحادیه برای دفاع از مرغداران اقدام به تنظیم نامه به مقام معظم رهبری نمود. بازارگاه یک ظرفیت و ابزار بسیار خوبی برای تنظیم ورودی و خروجی نهاده هاست و اصل آن مورد تأیید است . بازارگاه یک نرم افزار است و باید معطوف به فرآیندی از تأمین و توزیع نهاده تعریف شود و آن را تحت یک الگوریتم و فرآیند مناسب پیاده کنند که مشکلی وجود نداشته باشد. گرچه تلاشهایی برای اصلاح آن به عمل آمده اما هنوز هم مشکلاتی دارد که مرغداران را برای دریافت نهاده با مشکل مواجه نموده است.
مشکل اصلی اینجاست که عموماً دولت می خواهد حرف اول و آخر را بزند و جایی مهمی برای تشکل قائل نیست.
عموماً تعاونی حاصل انتخاب اعضاء و مدیریت دولتی است، اگر مشکلی در هیأت مدیره باشد باید به فرآیند انتخاب بازگردیم تا ببینیم.
آقای معصومی ، فعال صنعت طیور ، مدیر عامل تلاونگ
از نظر من به عنوان تولید کننده ای که بیش از 40 سال است در حلقه های مختلف صنعت طیور حضور دارم ، یا دولت باید کل صنعت را به بخش خصوصی واگذار کند یا کل آن را در اختیار بگیرد. در وضعیت کنونی بخشی به از تأمین و توزیع نهاده ها را کنترل می کند ، تولید و هزینه های آن به عهده بخش خصوصی است و در ادامه روی کالای تولیدی با یک معیار قیمت گذاری می کند . در حالی که هزینه های تولید متفاوت است یکی از سؤالات مهمی این است که چرا مرغ و تخم مرغ تولید شده در تمام نقاط کشور به یک قیمت فروش برود؟
از سویی چون مرغ و تخم مرغ یک کالای راهبردی تعریف شده ، تا وقتی این نظام هدفگذاری و سیاستگذاری وجود داشته باشد، محال است چیزی در چرخه تأمین نهاده و تولید و بازار صنعت طیور به بخش خصوصی واگذار شود. گرچه از نظر من نه مرغ گوشتی نه گندم و نه محصولات دیگر در فضای بازار جهانی قابل تهیه است و اصلاً استراتژیک نیستند که لازم باشد اینگونه سیاستها در مورد آن منظور شود. همانطور که گفتم دلیل آن این است که گوشت مرغ و تخم مرغ یک کالای راهبردی تعریف شده و اگر دولت تعهد به این امر هم بدهد ، اما به دلیل هر تغییر در بازار ، وارد می شود و امر در کنترل خود می گیرد. چرا در حالی که نهاده ها با قیمت 4200 تومانی در اختیار تولید کننده قرار می گیرد در نهایت محصول نهایی با قیمت کیلویی 18000 تومان و براساس ارز 12000 تومانی به مصرف کننده می رسد؟ در این شرایط هم ، همیشه تولید کننده مقصر بوده و خواهد بود.
بنا به آنچه بنده طی ده های گذشته از دولت های مختلف دیده ام ، مشاهدات من حاکی است که دولتها بنا به فضای انتخابات بنا به مناسبت نوروز و یا مناسبتهای مذهبی وارد شده اند و به بهای تأمین نظر عموم مردم در تولید و قیمت به ضرر تولید دخالت کرده اند و اصلاً اعتقادی ندارم که دولت کار را به بخش خصوصی واگذار نماید. در شرایط عمومی که تا کنون در کشور گذشته است ، مرغداران و تشکلها مجری اوامر دولت هستند که اگر بگویند 80 میلیون قطعه یا 100 میلیون قطعه جوجه بریزید یا به چه قیمتی بفروشید ، بگوییم چشم. تمام این ها هم بخاطر منتی است که از طریق پرداخت یارانه به نهاده بر سر مرغدار دارند.
اگر دولت می خواهد قیمت را برای مصرف کننده پایین نگه دارد چرا این کار را به زیان مرغدار انجام می دهد؟ چرا یکبار تکلیف را معلوم نمی کنند که ارز را به مرغدار ندهند و بگذارند مرغدار بنا به ارز آزاد نهاده وارد کند ، تولید کند و با قیمت آزاد به بازار بدهد و اگر دولت می خواهد به بخشی از مصرف کنندگان تخفیف بدهد ، به آن مصرف کنندگان یارانه بدهد. اگر صنعت آزاد شود ، تاجر و توزیع کننده نهاده ، کار خودش را می کند ، تولید کننده کار خودش را می کند تا به مصرف کننده برسد.
آقای اسداله نژاد، نایب رییس انجمن صنفی مرغداران گوشتی کشور:
در سطح کشور با تعدد تشکل مواجه هستیم. این تشکلها هم نمی توانند انتظارات تعریف شده را برآورده کند. شرایط به گونه ای است که نه دولت به تشکل و نه تشکل به دولت و نه فعالان مرغداری به تشکل اعتماد کامل ندارند. یکی از دلایل آن فراگیر نبودن تشکلی در صنعت طیور است که بتوانند به درستی نیاز مرغدار از یک سو و از سوی دیگر نیاز حاکمیتی را برآورده کنند. از سوی دیگر خود تشکلها هم نتوانسته اند به اندازه کافی خود را رشد دهند.
اتحادیه مرغداران گوشتی به عنوان مصداق کامل تشکل در صنعت مرغ گوشتی هست که اگرچه مواضع و عملکرد دولت بعضاً دارای اشکالاتی هست ، اما این تشکل هم نتوانسته و شاید بتوان گفت به دلیل سود نهفته در توزیع نهاده ، نخواسته فراتر از آن وارد فعالیت مدیریتی در عرصه صنعت شود.
در جایی که دیده شده بازارگاه علی رغم اشکالاتی - که قابل رفع هم هست- توانسته دست دلالان را کوتاه کند ، این سؤال پیش می آید چرا اتحادیه مرغداران اقدام به تنظیم نامه خطاب به مقام معظم رهبری کرده است؟ این گمان تقویت می شود که این اقدام اتحادیه به دلیل قطع سود ناشی از توزیع نهاده بوده باشد!
همانطور که می دانیم در شرایطی که ما در جنگ اقتصادی با دشمن هستیم ، درست است که اتحادیه خود را کاسب و واسطه توزیع نهاده و فعال مرغدار را مشتری خود ببیند که در این بین به دنبال سود توزیعی خود باشد؟ در حالی که می بینیم هزینه های تولید برای مرغدار بالاست و دولت هم اجازه افزایش قیمت منطقی برای جبران هزینه ها را نمی دهد ، آیا ما هم باید به دنبال کسب سود از این طریق باشیم.
بازارگاه یک خط مستقیم بین تاجر وارد کننده نهاده و مرغدار ایجاد کرده و حلقه های واسطه ، چه تشکل ، چه دفاتر رسمی و غیر رسمی دیگر را حذف کرده و ضمناً نهاده را با پایین ترین قیمت ممکن به مرغدار می رساند. لذا نگاه کاسب کارانه اتحادیه که منجر به افزایش هزینه تولید می شود یک آفت و رفتار آسیب زننده است.
لذا من هم معتقدم که اولا فدراسیونی از حلقه های مرغ مادر، مرغ تخمگذار، مرغ گوشتی ، ... تشکیل شود و ثانیاً جایگاه تشکل به درستی تعریف شود.
در باره تجارب موفق : سال 1386 بنا شد تأمین و توزیع نهاده ها به تشکلها واگذار شود اما در همان موقع هم در توزیع نهاده انحراف داشتیم در خرید به موقع مرغ گوشتی و دریافت پول توسط مرغدر مشکل داشتیم.
ساختار اتحادیه ها بر مبنای واسطه گری برای توزیع نهاده ها غلط است و تا تشکلها بروز رسانی نشوند و تشکلی فراگیر در صنعت شکل نگیرد نمی توانیم به صورت جدی مشکل صنعت را حل کنیم.
گرچه دولت یکی از عوامل مؤثربر عدم توفیق تشکلها برای حضور موفق در مدیریت بازار نهاده ها تلقی می شود، اما نوع رفتار خود تشکلها نیز عامل مهمی برای موفقیت آنها در این عرصه بوده و خواهد بود. باید تفکیک قابل بشیم بین تامین و توزیع نهاده ، اعتقاد دارم که از واردات و تامین نهاده توسط اتحادیه و هر تشکیل که توانمند هست صد درصد حمایت شود و حتی اعتبارات تخصیصی به شرکت پشتیبانی به تشکل متقاضی برای واردات اختصاص پیدا کند اما اینکه تشکل بیاید با افزایش درصدی به عنوان سود امر توزیع نهاده را مطالبه کند ،کاملا مخالفم و به نظرم روند توزیع نهاده از طریق سامانه بازارگاه با حذف حلقه های واسط باید حمایت و پشتیبانی شود.
آقای چهار آیین مدیر عامل شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور
بنا به اصول قانون اساسی و سیاستهای اقتصاد مقاومتی و اصل ۴۴ قانون اساسی و ماده ۶ قانون افزایش بهره وری کشاورزی و واقعیتهای اقتصاد ملی ، باید امور تصدی گری به بخش خصوصی واگذار شود.
در باره تجارب موفق تشکلها، غالباً تجربه موفقی که استمرار داشته باشد وجود نداشته است. بنا به اینکه علی الاغلب افرادی که در کسوت هیأت مدیره تشکلها وارد شده اند، به این معنا که تولید کننده نبوده اند ؛ نسبت به مسائل واقعی صنعت طیور آگاهی لازم را نداشته اند ، و به همین دلیل نتوانسته اند بیشتر از نقش واسطه گری برای دریافت نهاده ها و گذاشتن درصدی روی آن و گرفتن حق العمل توزیع از مرغدار کار جدی ای انجام دهند. این هم به این دلیل بوده که عموماً دانش و تجربه لازم را نداشته اند. لذا طبیعی است که در این شرایط ظرفیت تشکلها برای جلب اعتماد تولید کنندگان از یک سو و اعتماد حاکمیت به توانمندی آنان دچار خدشه شود. شاهد مثال هم اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی با اختیارات قانونی وسیع است ولی باید بپرسیم چه زمان توانسته نهاده ها را از خارج وارد کند، ترخیص کند، به مرغدار برساند، تولید مرغ را مدیریت کند، مرغ زنده را از مرغدار بخرد و به بازار تحویل دهد؟ طی 15 سالی که اتحادیه تشکیل شده ، مدیران مربوطه گزارش دهند در چه مقطعی موفق بوده اند و چه مشکلی را حل و‌فصل کرده اند. آنها فقط برای دریافت حقوق و مزایای و کسب منفعت شخصی فعالیت کرده و کمترین منفعتی برای تولید کنندگان نداشته، ندارند و نخواهند داشت.
نامه اخیر رئیس هیئت مدیره به مقام معظم رهبری ضمن اینکه خلاف اساسنامه است بگونه ای فریب کارانه قصد داشته است که چنین وانمود کند که قبل از ابتکار وزارت جهاد کشاورزی در راه اندازی سامانه بازارگاه و حذف واسطه های زیانبار صنعت، اتحادیه ملجا و پناهگاه تولید کنندگان بوده و نهاده های مورد نیاز آنان را تامین می کرده است!!!! اما و اسفا که این همه وا اسلامای آقای غلام حسین جافر برای تامین منافع تولید کنندگان نیست بلکه از فراق درآمد یامفتی است که قبل از این نصیب این حضرات می شد تا هر جور خواستند آنرا حیف و میل کنند.
این نامه مصداق عینی « هدف وسیله را توجیه می کند است» و صرفا قصد مظلوم نمائی به منظور کسب منافع شخصی است.
آقای خوش صحبتان، مشاور اسبق معاون امور تولیدات دامی جهاد کشاورزی
عموم دوستان برخی جنبه ها از ضعف تشکلها را مطرح کردند. بنا به تجارب 40 ساله گذشته ، شاهد بوده ایم که بنا به ضعف برنامه و انسجام تشکلها نتوانسته ایم در بخش خصوصی یک صدای واحد به وجود آید. لذا به نظر می رسد نیازمند یک بستر و ریل گذاری برای سوار کردن و پیاده سازی حلقه های مرتبط با زنجیره گوشت مرغی روی آن هستیم.
در برخی بیانات همکاران اشاره شد که دولت مانع تحقق یک تشکل واحد بوده است، که بنده می خاهم عرض کنم اگر تشکلهای بخش خصوصی توانسته باشند یا به عبارتی بتوانند انسجام رفتاری خود را بروز دهند ، بعید است که دولت ، مقاومت مهمی برای واگذاری امکانات به تشکل نشان دهد.
برخی دوستان فرمودند که در سال 1391 تمام اختیارات به اتحادیه واگذار شد ، اما تجربه موفقی در مدیریت مناسب صنعت بروز نکرد. به نظر بنده بهتر است ما بیشتر به تقویت ظرفیتهای موجود قانونی و عملیاتی بپردازیم. تلاش کنیم تا جهت بحث را از جزییات خارج کنیم و زمینه را برای جلسه بعد به سمت بررسی های لازم جهت سازماندهی صنعت طیور ببریم.
آقای منصوری، نایب رییس اتحادیه سراسری صنعت مرغداری کشور وزارت تعاون
موضوعات مطرح شده هر کدام جای بحث خود را دارد. موضوع اینکه واقعیتهای موجود اقتصاد کشور چیست و راه حل آنها چیست؟
اما اینکه چه اموری و تحت چه شرایطی به تشکلها واگذار شود !؟ به موضوعات متعددی وابسته است.
دولت یا تشکل کجا وارد شود یا نشود؟ ورود تشکلها چقدر در حل مسائل مؤثر است؟
تشکلها چگونه عمل می کنند و قوتها و ضعفهای آنها چیست؟
همه و همه جای بحث دارند. پیشنهاد میکنم هر یک از سؤالات و عناوین بحثها در جلسات متعدد مورد توجه و بحث قرارگیرد.
برخی دوستان اشاره می کنند یا کل اقتصاد طیور در اختیار دولت باشد یا کل آن در اختیار بخش خصوصی، این دو طیف در حال حاضر بیشتر در وضعیت نظری قابل بحث هستند تا عملی باشند. در شرایطی که مرغ گوشتی به عنوان یک کالای استراتژیک مورد توجه جامعه و حاکمیت است، شرایط به طور طبیعی به این سمت می رود که دولت در مقاطع مختلف ورود کند. از طرفی همکارمون فرمودند اجازه بدهیم مانند مقطع دفاع مقدس با ورود مردم مشکل اقتصاد حل شود، این هم به نظر من با واقعیتهای کنونی جامعه همخوانی ندارد و ضمن اینکه مسائل اقتصادی با مسائل دفاعی و امنیتی کشور که در آن سود و زیان و منافع اقتصادی مطرح است متفاوت است. چه ما بخواهیم یا نخواهیم در شرایط محدودیت منابع و تنوع و گستردگی نیازهای مردمی، دولتها ناجار به ورود هستند. حتی در آزادترین اقتصادها هم دولت در شرایط متعدد ورود می کند. می دانیم که نفس ایجاد تشکل یعنی انسجام دادن یک حوزه فعالیتی توسط گروهی از فعالان آن حوزه است.
انچه در باره عملکرد و تجارب موفق یا ناموفق تشکلها و ضعف عملکرد میتوان گفت: از کوزه همان برون تراود که در اوست. تنوع و تکثر و عملکرد تشکلهای صنعت طیور که ذیل وزارت تعاون و وزارت جهادکشاورزی فعالیت می کنند ماحصل نوع ورود غیر هماهنگ وزارتخانه ها در سازماندهی تشکلهای پراکنده صنعت طیور و حمایت و هدایت آنهاست. موضوع تعدد و کثرت تشکلها بسیار مهم هست که عملکرد تشکلهای صنعت طیور را تحت شعاع قرارداده است.
مهم این است که در شرایط کنونی کشور چگونه می توانیم به الگویی نسبتاً مناسب برای تشریک مساعی بین تشکلها و دولت دست یابیم تا منابع و فرصتها به طور نسبتاً مناسب بین واحدهای تولیدی قابل توزیع باشد . بازارگاه را یکی از مکانیسمهای مفید ولی دیر هنگام برای توزیع عادلانه نهاده تلقی می کنم. اما این خدمات توزیعی می تواند در قالب ظرفیت تشکلها انجام شود. همانگونه که الان ما در قالب تشکل آموزشهایی ارایه می دهیم. تشکلها در صورت توانمند شدن میتوانند هم در تأمین و هم در توزیع کالا و محصول ، نه تنها در سطح داخلی بلکه در سطح بین المللی نقش ایفا کنند، که البته الان این ظرفیت شکل نگرفته است.
تشکلهای صنعت طیور می توانند به مطالبه اجرایی شدن سیاستهای دستگاههای اجرایی و قوانین موجود مانند اجرای اصل 44 قانون اساسی بپردازند و این در حالی است که حتی قوانینی که تحت عنوان قوانین تعاون و اصلاحی مکمل آن نوشته شده بعد از 10 سال حتی یک آیین نامه اجرایی برای آنها تنظیم نشده است.
بنده اعتقادی ندارم که برای اجماع تشکلهای صنعت طیور ، ضرورتاً سازمان جدیدی شکل بگیرد. در جمهوری اسلامی ایران، قانون تعاون ذیل وزارت تعاون (که الان تحت نام وزارت کار، تعاون و امور اجتماعی است) تدوین شد، نقش این قانون همین است که اجماع لازم و سازماندهی مناسبی برای تعاونیهای صنعت طیور داشته باشد، ایجاد کند. اما بنا به اینکه برخی وزارتخانه ها به خاطر منافع دستگاهی نمی خواهند ذیل این قانون عمل کنند از عیوب اجرایی قانون در دستگاههای دولتی است.
آقای سید مصطفوی، دبیر اسبق انجمن تولیکنندگان جوجه یکروزه
هیچ ضرورتی برای واگذاری توزیع نهاده ها به تشکلها وجود ندارد. چرا که در حال حاضر که ارزی وجود ندارد و دولت با مشکلات متعددی برای واردات مواجه شده، الان بحث واگذاری امور به تشکلها چه محملی دارد؟ ضمن اینکه دولت در حال حاضر هم در مرحله انتقال قرار دارد و برنامه آینده چندان مشخص نیست.
علی رغم نظر برخی دوستان ، ما تجارب موفقی در ورود تشکلها در مدیریت تأمین و توزیه نهاده ها و تولید داشته ایم، مانند تعاونی مرغداران مرکز ، تعاونی صنایع مرغ مادر، تعاونی مرغداران قم، تعاونی مرغداران سبزوار و ... که قبل از طرح موضوع زنجیره ها شکل گرفته و در واقع مانند زنجیره کار می کردند. اما رفته رفته آنقدر عرصه بر اینها تنگ شد که کارایی خود را از دست دادند.
اتحادیه وقتی می تواند درست کار کند که تکلیف دولت و تشکل در کنار هم به گونه ای درست و در عرض هم تعریف شود. اتحادیه کشاورزان و مرغداران کانادا AAFC یک مثال از این نوع است که در هیئت مدیره آن وزیر کشاورزی و 4 نفر از بخش های مختلف خصوصی حضور دارند، آن وزیر هم یک رأی در کنار دیگران دارد. در کنگره بین المللی برزیل سال 2012 که شرکت داشتم تمامی تشکلهای تولیدی و صادراتی برزیل در کنار وزیر حضور داشتند و وزیر هیچ ارجحیتی به آنها نداشت. در اینجا اگر وزیر در میان تعداد زیادی از فعالان بخش خصوصی بنشیند همه به آن یک نفر رأی می دهند چرا که استقلال رأی ندارند. در این شرایط امکان واگذاری تصدی گری به بخش خصوصی بی معناست. در کانادا وقتی یک مرغدار می خواهد وارد صنعت طیور شود باید به لحاظ دانش و مهارت و سرمایه واجد شرایط لازم باشد. به علاوه به ازای هر قطعه جوجه باید 100 دلار در quota سپرده بگذارد. در این شرایط تعاونی( quota) با سرمایه جمع آوری شده بازار را کنترل می کند و نمی گذارد به مرغداری فشار وارد شود یا بیش از حدش جوجه ریزی کند.
جدا از تشکلهای موفق ، دلیل عمده عدم توفیق تشکلها این است که در مجامع عمومی ، سؤال و برنامه مشخصی ندارند. اگر افرادی می آیند در سطح هیأت مدیره می خواهند فعالیت کنند باید براساس برنامه مشخص و قابل اجرا، ارایه و خود را در معرض انتخاب قرار دهند. اگر بنا باشد تشکلی سرنوشت صنعت طیوری را که 2% تولید ناخالص داخلی را به عهده دارد ، مدیریت کند ولی برنامه نداشته باشد ، همان اتفاقی می افتد که تا الان ادامه داشته است. دلیل عدم ارائه برنامه هم این است که تیم کارشناسی ندارند و مضافا" به اینکه دولت هم رسما" آنها را قبول ندارد . این که گفته می شود که حتماً یک مرغدار باید عضو هیأت مدیره شود، درست نیست چرا که معمولاً یک مرغدار خوب ، لزوما" یک مدیر خوب در سطح کلان نیست. در برزیل که عمده بازار صادرات مرغ دنیا را در اختیار گرفته ، مدیریت آن در دست غیر مرغدار است، تشکلهای تولیدی هم سرجای خود قرار دارند کار خود را بخوبی انجام می دهند. اما از مدیران اقتصادی و .. در سطح کلان و بین المللی استفاده می کنند . اگر بخواهیم مانند آنها رشد کنیم باید در همه زمینه های مربوطه مثل آنها هم برنامه داشته باشیم و هم از مدیران آگاه استفاده کنیم. بنا براین باید دیدگاه دولت و حاکمیت نسبت به تشکل هم عوض شود و در عین حال مرغداران هم باید دیدگاه خود را نسبت به هییت مدیره تشکل ها تغییر دهند.
پیشنهاد مشخص دیگر این است که تشکلها در فرآیند انتخاب اعضای هیأت مدیره دگرگونی به وجود آورند تا افرادی سر کار بیایند که قدرت تحلیل مسائل اقتصادی مختلف در سطح صنعت و فراتر از صنعت را داشته باشند. اگر امروز به تشکلی گفتند که یک کشتی کنجاله سویا به ارزش 16 میلیون دلار ( با ارز نیمایی حدود 400 میلیارد تومان ) وارد کشور کند ، با چه ظرفیت اقتصادی، اعتباری، مهارتی و دانشی می تواند این کار را انجام دهد؟ چگونه می تواند از مرغدارها این سرمایه را جمع آوری کند؟
می توان امور ا به تشکل واگذار کرد به شرط اینکه ظرفیتهای دانشی و اقتصادی داشته باشد. بهتر است تشکلها رتبه بندی شوند تا براساس ظرفیتهایی که دارند، کارهای در حد توان را به آنها واگذار کرد.
ضمناً تشکلهای صنعت طیور باید برنامه داشته باشند تا بتوانند بر اساس آن نسبت به مطالبات کارشناسی خود از دولت اقدام نمایند
1- اگر ارز یکسان شود احتیاجی به چنین سیاست گذاری نخواهد بود ، بلکه فعالیت فنی و علمی بازاریابی توسط کارخانه ها، جلب و جذب مشتری خواهد کرد.
۲- در عرصه توزیع نهاده ها در همین اواخر که لیزین و متیونین توسط تشکل ها توزیع می شد فقط انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه و انجمن زنجیره ها بی عیب بودند چون سیستمی کار می کردند. ضمن اینکه تعاونی های موفقی هم داریم که در زنجیره تامین و توزیع و تولید موفق بوده اند.
۳- ۹۰ درصد تعاونی ها بر اساس نیاز بخش دولتی ایجاد شده اند و به همین جهت بیشتر توزیعی هستند. و اگر در مجامع عمومی به بیلان انها رسیدگی شود عموما ورشکسته هستند، به این دلیل باید برای انتخاب مدیرانشان از کسانی که دارای برنامه قابل اجرا در عمر مدیریتشان دارند استفاده کنند و به انها رای دهند. تا این امر اصلاح نشود تشکل ها مشکل شان حل نخواهد شد.
آقای فارغی، رییس شرکت زنجیره های مرغ گوشتی
دولت به نوعی می خواهد اشتباهات خود را در توزیع نهاده ها به گردن تشکلها بیاندازند. ضرورت واگذاری امور به تشکلها جدی است اما موانع موجود در این مسیر هم جدی است . بیان آقای معصومی کاملاً درست هست. دولتها تا کنون اعتقادی به این امر نداشته و برنامه ای هم نداشته اند. متاسفانه ضعف اعتماد بین بخش خصوصی و دولتی از یک طرف و ضعف اعتماد و همکاری درست بین تشکلها هم از سوی دیگر مزد بر علت شده است. در جایی که تشکل باید حد واسط مرغدار و دولت باشد اما عملاً دولت هرجا خواسته فردی را تشکلی را از مسیر خارج کند ، به طور برنامه ریزی شده آن فرد و تشکل را به انزوا می کشانند. تشکلها را متهم نکنیم. هر جا هم تلاش شده امور واگذار شود مشکلی در آن امر وجود دارد.
باید به جای قضاوتهای نابجا و مقصر جلوه دادن یکدیگر ها، سعی کنیم ساختارها و فرآیندها را اصلاح کنیم. تا وقتی امضای طلایی و رانت و رانت خواری های متفاوت از جمله آنچه وابسته به اختلاف قیمت ارز وجود داشته ، نمی توانیم درست حرکت کنیم. بنا به گزارشهای موجود 30 درصد مشکلات ما ناشی از تحریم است اما 70 درصد مشکلات ما ناشی از روابط مدیریت داخلی اقتصاد است. ساختار اقتصادی ما هم به تبع ساختار فکری ما اشکال دارد ، به این معنا که دولتها نمی خواهند امور را به بخش خصوصی واگذار کنند.
آقای دباغ، دبیر انجمن صنفی مرغداران گوشتی استان خراسان رضوی
با تکیه بر تجربیات قبلی در صعنت مرغداری هرزمان وضیعت صنعت در حال ثبات و پایداری بود به صورت مقطعی مشکلات صنعت از سوی فعالین و تاثیر گذاران در صنعت به فراموشی سپرده می شود. با بروز تنشها و بحرانها انگشت اتهام به سوی حلقه های مختلف صنعت نشانه می رود . از جمله قیمت جوجه ، تامین نهاده ، قیمت نهاده ، هزینه های تاثیر گذار ، عملکرد جهاد ، دامپزشکی ، عملکر د ساز مان صمت و تعزیرات ، عملکرد پشتیبانی و نهایتا توزیع نهاده ، قیمت گذاری و ... اعتراض گسترده مر غداران به عنوان حلقه مولد و مصرف کنندگان به عنوان مصرف کننده نهایی محصول.
پایداری و ثبات در هر صنعت مستلزم پاسخگویی به نیاز ها در زمان و مکان مشخص است انچه در حال حاضر موجب تنش در صنعت مرغ گوشتی است پاسخ نابهنگام نسبت به نیاز صنعت است . اگریک سیستم یا شبکه عصبی را در نظر بگیریم زمانی می تواند نقش تنظیمی موثر داشته باشد که همه ی اجزا این سیستم در زمان و جایگاه خود عمل کنند .
صنعت طیور در حال حاضر شبیه به سیستمی است که هر جز آن در زمان خود عکس العمل مناسب نسبت به بحران ایفا نمی کند و همه ی حلقه ها نگران از امنینت شغلی و ادامه بقا و حیات خود بوده و به ناچار قصور و عدم توفیق را متوجه سایر حلقه ها صنعت یا متولیان امر می دانند تا جاییکه هر جز تلاش می کنند با کسب امتیازاتی گلیم خود را از اب بیرون بکشند. لازمه ثبات صنعت ، ساماندهی است و این مهم زمانی محقق می شود که هر حلقه از صنعت نقش خود را به درستی ایفا کند به عبارتی ساماندهی و ثبات کلی سیستم در صنعت طیور وابسته به یک ثبات نسبی در همه اجزا آن است .
راهکار ساماندهی یا ازاد سازی صنعت است تا به روش انتخاب طبیعی و رقابت سالم موجب ارتقا کالا وخدمات گردد یا اگر بنا باشد مرغ کالایی استراتژیک محسوب شود و حمایت دولتی را پشتوانه خود داشته باشد بایستی ساماندهی لازم صورت گیرد سوال مهم اینجاست چه کسی میتواند این ثبات و پایداری را تضمین کند ؟
مرغدار : با توجه به گرایش صنوف مختلف به صنعت مرغداری هنوز بلوغ کافی در تولیدکنندگان بصورت عمومی ایجاد نشده است تا جاییکه هنوز عملکرد بعضی از مرغداران سنتی بوده و عملا تشکل پذیر نیستند گاها مواردی شاهد هستیم که هنوز ارزش قرنطینه و اهمیت پیشگیری و واکسیناسیون را ندانسته و مقاومت می کنند . راهکار حل این مشکل اقدامات تشویقی یا دستوری است .
تشکلها: قطعا به عنوان یک حلقه واسط نقش موثر در اصلاح و ساماندهی دارند اما نواقص و موانعی باعث عدم ایفا این وظیفه شده است نقص در قوانین و عدم پاسخگویی انها متناسب با نیاز روز ، عضو پذیری مهندسی شده ، مجامع تابع انتخابات مهندسی و مهمتر از همه عدم پاسخگویی و شفافیت در عملکرد ، مهمترین عامل عدم اعتماد تولید کننده به تشکل است . رویکرد درامد زایی در تشکلها سبب شده است تمرکز بر امور کوتاه مدت وسود اور بوده (توزیعی) و اصولا از ورود به مباحث چالشی مانند خرید مرغ زنده توزیع و مدیریت کمبود ومازاد آن ، تعیین سقف و کف قیمت متناسب با هزینه ها ، پرهیز شود اگر قرار است تشکلی اوضاع امور را به عنوان بخش خصوصی بپذیرد بایستی تمام و کمال امور مربوط به صنف را مدیریت کند و مهمتر از همه با ارایه گزارش های به موقع و شفاف سازی ، حس اعتماد اعضا را کسب نماید . بر خلاف نظر برخی دوستان واگذاری همه امور توسط بخش دولتی به تشکل های خصوصی با شرح فوق امکان بروز شرایط بحرانی تر را فراهم می سازد و می توان به دولتمردان حق داد که در این شرایط نخواهند مدیریت صد در صدی تامین و توزیع نهاده و سایر امور مرتبط را که متعلق به یک کالا استراتزیک است را به چنین تشکل هایی واگذار نمایند.
کما اینکه در راستای خصوصی سازی شاهد هستیم ، واگذاری بخشهایی از صنایع یه بخش خصوصی نتایج امید وار کننده به همراه نداشته است به نظر می رسد رفع نواقص تشکلها و نظارت عملکردی دولت و شفاف سازی عملکرد تشکل ها بتواند زمینه ساز تشکل هایی باشد که بخوبی بتوانند ایفا نقش داشته باشند .
مدیریت دولتی : به نظر می رسد دخالت نابجای بخشهای دولتی آن هم بدون تحقیق و راستی ازمایی از عوامل تاثیر گذار بر صنعت باعث افزایش تنش در تولید شده است متناوبا مدیران ملی ، استانی و منطقه ای متاثر از تغییرات و جابجایی دولتها و قانون گذاران تغییر می کنند و با آمدن مدیران جدید سیاست های قبلی پیگیری نمی گردد و این تصمیمات در هر مقطع تبعاتی برای تولید کننده به همراه دارد بخشنامه های خلق الساعه با ماهیت تولید ناسازگار است به عنوان نمونه طی هفته های گذشته بواسطه فشار و تنش بازار و احضار وزیر محترم به کمیسیون کشاورزی مجلس در خصوص افزایش قیمت مرغ چندین بخشنامه آنی و فوری با خمیر مایه تهدید و تنبیه مرغداران ابلاغ شد که تبعات این تصمیمات قبلا توسط تولید کنندگان و تشکلهای صنفی بارها گوشزد شده بود یکبار عنوان شد مرغدار موظف است 30 درصد مرغ خود را ( علیرغم دریافت حداکثری نهاده از بازار آزاد) به نرخ مصوب تحویل دهد این در حالیست که نرخ مصوب با شرایط بازار اصلاح نمی گردد روز بعد مرغدار موظف است 100درصد مرغ را با نرخ مصوب تحویل دهد ، با این توجیه که مرغدار همه نهاده خود را از اول آبانماه دریافت کرده است . روز دیگر سن کشتار 40 روز است و مرغدار بایستی راس روز چهلم اقدام به فروش کند که این حکایت از عدم اشراف بر بازار فروش دارد ، نهایتا برای راستی ازمایی انباشت نهاده و غیره بایستی سالنها مجهز به دوربین شود ، گاهی صادرات آزاد و گاهی ممنوع بدون اشراف بر بایدها و نبایدهای صادراتی و زمانی قطعه کاری ممنوع می گردد .
این موارد حکایت از این موضوع دارد که همتی در رفع علت اصلی مشکل نبوده ( پایداری و ثبات) و صرفا تمرکز بر رفع مشکلات مقطعی با الزامات دستوری و قهری است که این موضوع با روح تولید و ثبات آن ناسازگار است . در نهایت لازمه ثبات و ساماندهی صنعت عملکرد به موقع ودرست همه اجزا تاثیر گذار در صنعت می باشد که بایستی نقش و وظیفه خود را فارغ از دخالتهای نابجا ، به درستی تعریف و به انجام رسانند . تصور می کنم تشکلی فراگیر با عضویت حلقه های تولیدی و نظارتی در قالب یک فدراسیون سراسری قادر خواهد بود ضمن برنامه ریزی دراز مدت ضرباهنگ تنشها را بهبود بخشد.
آقای خاکپور ، رییس انجمن تولیدکنندگان نهال استان فارس
در پاسخ به مطلب یکی از عزیزان در باره عدم ضرورت اشتغال و تخصص مستقیم مدیر عامل تشکل در آن صنف؛ بنده می خواهم این نکته را عرض کنم که نمی توان برای امر به این مهمی که بناست یک فرد اختیار تشکل را به عهده گیرد ؛ با قیاس با کشورهایی که تجارب متفاوتی در این زمینه دارند ؛ قضاوت کرد.
بر اساس واقعیات کشور ، دیده شده برخی بدون داشتن صلاحیت فنی و شناخت درست از زیربخش کشاورزی وارد تشکل شده ، ابتدا با عنوان خادم ولی در ادامه به شکل حاکمی بد از کار درآمده اند و بیشتر برای استفاده از رانتهای آن تشکل خود را به مدیرعاملی رسانده اند.
در این شرایط شاید بهتر هم باشد که دولت اینگونه تشکلها را در امور دخالت ندهند. لذا باید آیین نامه ها و فرآیند انتخابات را اصلاح کنیم.
آقای توکلی نیک، عضو هیأت مدیره کانون خبرگان کشاورزی استان تهران
بیشترین مشکلی که به آن اشاره نشد این هست که افراد یا تشکلها بیشتر از منافع فردی و محدود و کوتاه مدت خود به موضوع نگاه می کنند. چرا تشکل صنعت طیور تا کنون نیامده تا نیاز خود به نهاده های خوراک را از منابع و تولید داخلی تأمین کند؟ اگر مرغداران متحد بودند من زارع هم می توانستم در تأمین نیازی خوراک دام و طیور به آنها کمک کنم. اما باید برنامه ریزی از درون صنعت طیور بجوشد.
آقای اسماعیلی، قائم مقام جهادکشاورزی استان خراسان رضوی
اگر سامانه های آماری درست باشد و سیستم نظارت واحد و قوی وجود داشته باشد ، اتحادیه بهتر میتواند کار کند. اگر توزیع نهاده در قبال تحویل محصول انجام شود و تشکلها مشابه زنجیره ها توان عکس العمل تحویل محصول رو هم داشته باشند موفقتر خواهند بود. یعنی اگر تشکل کارش فقط توزیع نهاده تعریف نشده و در قبال نهاده ، سایر امور تحویل محصول را هم مدیریت کند می شود به آن تکیه کرد.
اشکال سیستم توزیع تشکل این هست که تشکل در قبال توزیع نهاده تعهدی نداشت، اگر مثل زنجیره ها یا در قالب کشاورزی قراردادی نهاده توزیع شود، تعاونی موفق خواهد بود.
ما در استان چندین تشکل موفق داریم: تعاونی بیهق سبزوار، تشکل گناباد، ملک طرقبه ، دامداران فریمان، دامداران خواف، گاوداران گناباد، دامداران نیشابور، دامداران تربت، گاوداران تربت جام، و .....
تشکلهایی که به نوعی چند حلقه زنجیره را مالک شدن، یا کارخانه شیر دارند، یا کارخانه خوراک دارند، یا مرکز جمع آوری شیر دارند، یا کشتارگاه دارند، اینها موفق شدند و بایستی زنجیره اونها کامل شود. اگر تشکل بخواهد در توزیع وارد شود حتما باید سامانه توزیع را در اختیار داشته باشد.